هزینه واخواست سفته چقدر است

هزینه واخواست سفته بر اساس تعرفه های مصوب قوه قضاییه تعیین می شود و معمولاً درصدی از مبلغ سفته است. این هزینه برای سفته های تا ۱۰۰ میلیون تومان ۱.۵% و برای مبالغ بیشتر از آن تا ۲۰۰ میلیون تومان ۱% محاسبه می گردد و شامل هزینه های جانبی مانند تهیه اوراق و ابلاغ نیز می شود.

سفته، به عنوان یکی از اسناد تجاری مهم و پرکاربرد در معاملات مالی و تجاری ایران، نقش حیاتی در تضمین تعهدات و بازپرداخت دیون ایفا می کند. این سند، با ویژگی های خاص خود، اطمینانی برای دارنده ایجاد می کند که در صورت عدم ایفای تعهد، مسیر قانونی برای وصول مطالباتش هموار است. با این حال، همانند هر ابزار مالی دیگری، استفاده از سفته نیز می تواند با چالش هایی همراه باشد؛ از جمله عدم پرداخت وجه در موعد مقرر. در چنین شرایطی، دارنده سفته ناگزیر است برای احقاق حقوق خود و حفظ اعتبار سند، به اقدامات قانونی متوسل شود. واخواست سفته و سپس به اجرا گذاشتن آن، دو گام کلیدی در این مسیر هستند که هر یک نیازمند آگاهی دقیق از فرآیندها، مدارک لازم و مهم تر از همه، هزینه های مربوطه است.

بسیاری از کسانی که سفته ای در دست دارند و با عدم پرداخت آن روبرو شده اند، با این پرسش اساسی مواجه می شوند که هزینه واخواست سفته چقدر است و چگونه می توانند مطالبات خود را به بهترین و کم هزینه ترین شکل ممکن پیگیری کنند. در این میان، ابهامات زیادی در خصوص تعرفه های قانونی، نحوه محاسبه، مراحل دقیق واخواست و تفاوت های آن با اجرا گذاشتن سفته از طریق مراجع مختلف وجود دارد. هدف این مقاله، گشودن گره از این ابهامات و ارائه یک راهنمای جامع و کاربردی است. این راهنما نه تنها به شما کمک می کند تا با دقت هزینه های مربوط به واخواست و اجرای سفته را محاسبه کنید، بلکه مراحل گام به گام این فرآیندها را نیز به شیوه ای روایت گونه و ملموس تشریح می کند تا هر دارنده سفته، وکیلی جوان یا حتی کسب وکاری که از این اسناد استفاده می کند، بتواند با آگاهی کامل و اطمینان خاطر، از حقوق قانونی خود دفاع کند.

آشنایی با مفاهیم بنیادی سفته و واخواست آن

برای گام گذاشتن در مسیر پیگیری مطالبات سفته ای، ابتدا لازم است با مفاهیم پایه ای سفته و واخواست آن آشنا شد. درک این اصول، چراغ راه شما در فرآیندهای حقوقی پیش رو خواهد بود و به شما کمک می کند تصمیم های آگاهانه ای بگیرید.

سفته چیست و چه کاربردی دارد؟

سفته یا «فتوطلب»، یک سند تجاری رسمی است که بر اساس آن، امضاکننده (متعهد) به دیگری (ذی نفع) تعهد می کند مبلغ معینی را در موعد مقرر یا عندالمطالبه در وجه او یا به حواله کرد او بپردازد. این سند، مانند یک چک، اعتبار قانونی و تجاری بالایی دارد و به همین دلیل، در معاملات مختلف از جمله فروش کالا، ارائه خدمات، تضمین پرداخت وام، و حتی به عنوان ضمانت حسن انجام کار، بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. سفته به دارنده آن این امکان را می دهد که در صورت عدم پرداخت در سررسید، از حمایت های قانونی ویژه ای برخوردار شود که اسناد عادی فاقد آن هستند.

ارکان اصلی یک سفته شامل موارد زیر است که باید به دقت تکمیل شود تا سند از اعتبار کامل برخوردار باشد:

• مبلغ معین که باید پرداخت شود.
• تاریخ سررسید پرداخت وجه.
• نام و نام خانوادگی متعهد (صادرکننده).
• امضای متعهد (و گاهی اثر انگشت).
• نام و نام خانوادگی گیرنده وجه (ذی نفع).
• تاریخ صدور سفته.

اگر سفته ای تمامی این ارکان را نداشته باشد، ممکن است از اعتبار تجاری آن کاسته شود و در برخی موارد، صرفاً به عنوان یک سند عادی تلقی گردد.

واخواست سفته به چه معناست و چرا انجام می شود؟

تصور کنید سفته ای با مبلغ مشخص و تاریخ سررسید در دست دارید، اما متعهد در روز موعود، از پرداخت وجه آن خودداری می کند. در چنین شرایطی، برای اینکه حقوق شما به عنوان دارنده سفته محفوظ بماند و بتوانید از حمایت های قانونی در برابر تمامی مسئولان سفته (نه فقط صادرکننده، بلکه ظهرنویسان و ضامنین) بهره مند شوید، باید اقدام به «واخواست سفته» کنید.

واخواست سفته در واقع یک اعتراض رسمی و قانونی به عدم پرداخت وجه سفته است. این اقدام مطابق با ماده ۲۸۰ قانون تجارت ایران انجام می شود و هدف اصلی آن، ثبت رسمی این عدم پرداخت در مرجع ذی صلاح است. انجام به موقع واخواست، اهمیت بسیار زیادی دارد؛ زیرا تنها از این طریق است که دارنده سفته می تواند حق رجوع به ظهرنویسان (کسانی که سفته را ظهرنویسی کرده اند) و ضامنین آن ها را حفظ کند. بدون واخواست، ممکن است این حقوق ارزشمند از دست برود و پیگیری قضایی تنها در برابر صادرکننده سفته امکان پذیر باشد.

واخواست سفته، اعتراض رسمی دارنده به عدم پرداخت وجه سفته در سررسید است و برای حفظ حقوق دارنده در برابر ظهرنویسان و ضامنین، حیاتی است.

مهلت قانونی واخواست سفته چقدر است؟

زمان بندی در پیگیری مطالبات سفته ای، از اهمیت ویژه ای برخوردار است و شاید بتوان گفت که نیمی از راه موفقیت در همین نکته نهفته است. بر اساس ماده ۲۸۶ قانون تجارت، مهلت واخواست سفته ۱۰ روز از تاریخ سررسید آن است. این ده روز، فرصتی است که دارنده سفته باید در آن اقدام به ثبت واخواست کند.

اما اگر روز دهم با یک روز تعطیل رسمی مصادف شود چه؟ نگران نباشید، قانون این مورد را پیش بینی کرده است. در این صورت، مهلت واخواست به اولین روز کاری پس از تعطیلات موکول خواهد شد. مثلاً اگر سررسید سفته ای دوشنبه باشد و ۱۰ روز بعدش جمعه (تعطیل) بیفتد، واخواست نامه را می توان در شنبه ثبت کرد.

عواقب عدم واخواست سفته در مهلت مقرر بسیار جدی است. اگر دارنده سفته در این مدت ده روزه، اقدام به واخواست نکند، دو اثر مهم حقوقی بر آن مترتب می شود:

1. او حق رجوع به ظهرنویسان سفته (کسانی که سفته را به دیگری منتقل کرده اند) و ضامنین آن ها را از دست می دهد. به عبارت دیگر، دیگر نمی تواند آن ها را مسئول پرداخت بداند.
2. حق رجوع به صادرکننده سفته نیز به دعوای عادی تبدیل شده و مشمول مرور زمان پنج ساله می شود و پس از آن نیز ممکن است با چالش هایی روبرو شود.

این موضوع به روشنی نشان می دهد که چرا رعایت مهلت قانونی برای واخواست سفته، یک گام اساسی و غیرقابل چشم پوشی است.

هزینه های واخواست سفته (پاسخ اصلی به پرسش محتوا)

حالا که با مفاهیم اصلی سفته و واخواست آشنا شدیم، وقت آن رسیده است که به مهم ترین بخش این راهنما، یعنی هزینه های مربوط به واخواست سفته بپردازیم. محاسبه هزینه واخواست سفته یکی از دغدغه های اصلی دارندگان سفته است و دانستن جزئیات آن می تواند به شما در برنامه ریزی مالی و حقوقی کمک شایانی کند.

تعرفه قانونی و مبنای محاسبه هزینه واخواست سفته در سال 1403/1404

هزینه واخواست سفته شامل چند بخش مختلف می شود که باید به دقت مورد توجه قرار گیرد. بخش اصلی آن مربوط به تعرفه های قانونی است که توسط قوه قضاییه تعیین و اعلام می شود و شامل تمبر مالیاتی واخواست نامه و هزینه های ابلاغ است. در سال های اخیر، میزان تمبر مالیاتی که بر روی خود سفته هنگام صدور درج می شود، نیم در هزار (۰.۰۰۰۵) مبلغ سفته است. اما هزینه ای که برای واخواست نامه در نظر گرفته می شود، معمولاً در برگیرنده هزینه تمبر واخواست نامه و همچنین کارمزد خدماتی است که بانک ها یا دفاتر اسناد رسمی برای انجام این فرآیند دریافت می کنند.

به طور معمول، تعرفه قانونی برای تمبر واخواست نامه مبلغی ثابت و اندک است، اما کارمزد خدماتی که بانک ها یا دفاتر اسناد رسمی برای پیگیری و ثبت واخواست دریافت می کنند، می تواند متغیر باشد و در برخی موارد به صورت درصدی از مبلغ سفته تعیین شود. مثلاً، برخی بانک ها ممکن است حدود ۲% از مبلغ سفته را به عنوان کارمزد خدمات واخواست دریافت کنند. این درصد، در واقع هزینه ای است که شما برای استفاده از خدمات و تسهیلات آنها در فرآیند واخواست پرداخت می کنید و باید آن را از هزینه تمبر قانونی جدا دانست.

نحوه محاسبه دقیق هزینه واخواست سفته با مثال های کاربردی

برای درک بهتر محاسبه هزینه واخواست سفته، چند مثال عملی را با هم بررسی می کنیم. این مثال ها به شما کمک می کنند تا تصویر واضح تری از ارقام واقعی داشته باشید.

فرض می کنیم علاوه بر هزینه ی تمبر واخواست نامه (که مبلغی ثابت و معمولاً اندک است)، بانک یا دفتر اسناد رسمی که واخواست را انجام می دهد، درصدی را به عنوان کارمزد خدمات خود دریافت کند. این درصد می تواند بسته به سیاست آن نهاد متفاوت باشد. برای این مثال ها، ما کارمزد خدمات را ۲% از مبلغ سفته در نظر می گیریم. (توجه داشته باشید که این درصد می تواند متغیر باشد و باید از مرجع مربوطه استعلام شود).

مثال ۱: سفته به مبلغ ۵۰ میلیون تومان

اگر سفته ای به مبلغ ۵۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان در دست دارید، هزینه واخواست به شرح زیر محاسبه می شود:

• کارمزد خدمات (فرض ۲%): ۵۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان × ۰.۰۲ = ۱,۰۰۰,۰۰۰ تومان
• هزینه تمبر واخواست نامه (مبلغ ثابت تقریبی): مثلاً ۵۰,۰۰۰ تومان
• مجموع هزینه واخواست تقریبی: ۱,۰۰۰,۰۰۰ + ۵۰,۰۰۰ = ۱,۰۵۰,۰۰۰ تومان

این مبلغ، هزینه اولیه است که شما باید برای انجام فرآیند واخواست پرداخت کنید.

مثال ۲: سفته به مبلغ ۳۰۰ میلیون تومان

برای سفته ای با مبلغ ۳۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان، محاسبه به این صورت خواهد بود:

• کارمزد خدمات (فرض ۲%): ۳۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان × ۰.۰۲ = ۶,۰۰۰,۰۰۰ تومان
• هزینه تمبر واخواست نامه (مبلغ ثابت تقریبی): مثلاً ۵۰,۰۰۰ تومان
• مجموع هزینه واخواست تقریبی: ۶,۰۰۰,۰۰۰ + ۵۰,۰۰۰ = ۶,۰۵۰,۰۰۰ تومان

مثال ۳: سفته به مبلغ ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان

در مورد سفته های با مبالغ بالا، مثلاً ۲,۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان، هزینه به شکل زیر محاسبه می شود:

• کارمزد خدمات (فرض ۲%): ۲,۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان × ۰.۰۲ = ۵۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان
• هزینه تمبر واخواست نامه (مبلغ ثابت تقریبی): مثلاً ۵۰,۰۰۰ تومان
• مجموع هزینه واخواست تقریبی: ۵۰,۰۰۰,۰۰۰ + ۵۰,۰۰۰ = ۵۰,۰۵۰,۰۰۰ تومان

این مثال ها نشان می دهند که تعرفه واخواست سفته می تواند با توجه به مبلغ سفته و کارمزد مرجع انجام دهنده، متغیر باشد. بنابراین، قبل از اقدام، حتماً از مرجع مربوطه (بانک یا دفتر اسناد رسمی) در مورد درصد دقیق کارمزد و هزینه های جاری استعلام بگیرید.

سایر هزینه های جانبی مرتبط با فرآیند واخواست

علاوه بر هزینه های اصلی واخواست، ممکن است با هزینه های جانبی دیگری نیز روبرو شوید که شناخت آن ها ضروری است:

• هزینه تهیه اوراق واخواست: هر واخواست نامه معمولاً در چند نسخه (یک نسخه برای شما، یک نسخه برای متعهد، یک نسخه برای بایگانی مرجع) تهیه می شود. ممکن است هزینه جزئی بابت تهیه این اوراق از شما دریافت شود.
• هزینه پستی و ابلاغ واخواست نامه: واخواست نامه باید به صورت رسمی به متعهد سفته ابلاغ شود. این ابلاغ توسط مامورین پست یا دادگستری صورت می گیرد و دارای هزینه پستی یا کارمزد ابلاغ است.
• هزینه مشاوره حقوقی اولیه: اگر برای انجام فرآیند واخواست نیاز به مشاوره با وکیل یا کارشناس حقوقی داشته باشید، ممکن است هزینه ای بابت مشاوره اولیه پرداخت کنید. این هزینه در مراحل اولیه اجباری نیست، اما می تواند به شما در انجام صحیح فرآیند کمک کند.

مراحل و محل واخواست سفته

پس از درک هزینه ها، گام بعدی آشنایی با مراحل عملی و محل هایی است که می توانید سفته خود را واخواست کنید. این بخش به شما نشان می دهد که چگونه باید از نظر اجرایی پیش بروید.

مدارک لازم برای واخواست سفته

برای اینکه فرآیند واخواست سفته بدون وقفه و مشکل انجام شود، باید مدارک لازم را از قبل آماده کنید. عدم تکمیل بودن مدارک می تواند به تأخیر در روند کار و از دست دادن مهلت های قانونی منجر شود:

• اصل سفته: مهم ترین مدرک، خود سفته است. سفته باید از هرگونه پارگی، خط خوردگی یا مخدوش شدن به دور باشد. سلامت فیزیکی سفته بسیار اهمیت دارد.
• کپی خوانا از تمام صفحات سفته: برای ثبت در پرونده و ارائه به مراجع، به کپی های خوانا از سفته نیاز دارید. اطمینان حاصل کنید که تمام اطلاعات شامل مبلغ، تاریخ ها، امضاها و نام ها به وضوح مشخص باشند.
• کارت ملی و شناسنامه دارنده سفته: برای احراز هویت، ارائه مدارک شناسایی معتبر الزامی است.
• وکالت نامه (در صورت اقدام توسط وکیل): اگر قرار است وکیل شما این کار را انجام دهد، باید وکالت نامه رسمی و معتبر را نیز ارائه دهد.

کجا سفته را واخواست کنیم؟ (مراجع ذی صلاح)

شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که برای واخواست سفته کجا بریم؟ در سیستم حقوقی ایران، مراجع مختلفی برای انجام این کار وجود دارد:

1. دفاتر اسناد رسمی: یکی از مراجع معتبر برای ثبت واخواست سفته، دفاتر اسناد رسمی هستند. این دفاتر با ثبت رسمی اعتراض به عدم پرداخت، اعتبار قانونی واخواست را تضمین می کنند.
2. بانک ها: بانک ها نیز در بسیاری از موارد خدمات واخواست سفته را ارائه می دهند. شما می توانید با مراجعه به بانکی که حساب شما در آن قرار دارد یا سایر بانک ها، اوراق واخواست را تکمیل کرده و از طریق آن ها اقدام کنید. بانک ها پس از دریافت کارمزد خدمات، فرآیند ابلاغ واخواست نامه را پیگیری می کنند.
3. دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: این دفاتر بیشتر برای ثبت اظهارنامه ها و دادخواست های حقوقی کاربرد دارند و مستقیماً واخواست سفته را انجام نمی دهند. اما پس از واخواست از طریق بانک یا دفتر اسناد رسمی، در صورت نیاز به پیگیری قضایی، دادخواست خود را از طریق این دفاتر ثبت خواهید کرد.

رفع ابهام: آیا اداره ثبت مرجع واخواست سفته است؟ خیر، این یک اشتباه رایج است. سفته به تنهایی (برخلاف چک های بانکی که شرایط خاصی دارند) سند لازم الاجرای ثبتی نیست و نمی توان مستقیماً برای واخواست یا اجرای آن به اداره ثبت اسناد و املاک مراجعه کرد. فرآیند واخواست و اجرای سفته نیازمند طی کردن مراحل حقوقی از طریق دادگاه یا مراجع شبه قضایی مانند دفاتر اسناد رسمی و بانک ها است.

مراحل گام به گام واخواست سفته

برای اینکه بتوانید سفته خود را به درستی واخواست کنید، باید گام های زیر را به ترتیب انجام دهید:

1. تهیه اوراق واخواست: اوراق واخواست نامه معمولاً در سه نسخه تهیه می شود. این اوراق را می توانید از مراجع مربوطه (بانک ها یا دفاتر اسناد رسمی) دریافت کنید.
2. تکمیل دقیق اوراق: اطلاعات سفته از جمله مبلغ، تاریخ سررسید، نام صادرکننده و دارنده باید به دقت و بدون هیچ گونه اشتباهی در اوراق واخواست درج شود.
3. مراجعه به مرجع ذی صلاح: با در دست داشتن اصل سفته و مدارک شناسایی، به یکی از مراجع واخواست (بانک یا دفتر اسناد رسمی) مراجعه کنید.
4. پرداخت هزینه های مربوطه: هزینه واخواست سفته شامل کارمزد خدمات و هزینه تمبر واخواست نامه را در همین مرحله پرداخت خواهید کرد.
5. ابلاغ واخواست نامه: مرجع مربوطه پس از تکمیل و ثبت واخواست، آن را از طریق مامور ابلاغ (معمولاً پست) به متعهد سفته ابلاغ می کند.
6. دریافت نسخه ای از واخواست نامه ابلاغ شده: اطمینان حاصل کنید که یک نسخه از واخواست نامه که تاریخ و شماره ثبت و ابلاغ بر روی آن قید شده، برای خودتان دریافت کنید. این مدرک برای مراحل بعدی پیگیری قضایی ضروری است.

رعایت این مراحل و پیگیری به موقع، شما را در حفظ حقوق سفته ای خود یاری خواهد کرد.

هزینه ها و روش های اجرا گذاشتن سفته (پس از واخواست)

پس از انجام واخواست سفته و ثبت اعتراض رسمی به عدم پرداخت، گام بعدی اجرا گذاشتن سفته است. این مرحله به معنای آغاز فرآیند حقوقی برای وصول مبلغ سفته است و می تواند از طریق مراجع قضایی یا در شرایط خاص، از طریق اداره ثبت صورت گیرد. درک تفاوت های این دو روش و هزینه های مربوط به آن ها برای یک پیگیری مؤثر، ضروری است.

اجرا گذاشتن سفته چیست و چه زمانی نیاز است؟

اجرا گذاشتن سفته، مرحله ای است که پس از واخواست سفته و با هدف مطالبه و وصول عملی وجه سفته آغاز می شود. به بیان ساده، زمانی که متعهد سفته با وجود واخواست باز هم وجه را پرداخت نکند، دارنده سفته باید از طریق مراجع قانونی وارد عمل شود تا حکم به پرداخت وجه سفته صادر و در نهایت اموال بدهکار توقیف و به مزایده گذاشته شود. این فرآیند، برای تبدیل سفته از یک سند تعهدی به یک سند اجرایی است.

روش های قانونی اجرا گذاشتن سفته و هزینه های مربوطه

برای اجرا گذاشتن سفته، دو مسیر اصلی وجود دارد که هر یک مزایا، معایب و هزینه های خاص خود را دارند:

الف) از طریق دادگاه (دعوای حقوقی مطالبه وجه سفته)

این روش رایج ترین راه برای مطالبه وجه سفته است، به ویژه اگر قصد دارید علاوه بر صادرکننده، از ظهرنویسان و ضامنین سفته نیز مطالبه وجه کنید. این مسیر هرچند ممکن است طولانی تر به نظر برسد، اما جامعیت بیشتری در پیگیری مطالبات به شما می دهد.

مراحل:

1. ثبت دادخواست: شما باید با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست مطالبه وجه سفته را ثبت کنید.
2. ابلاغ دادخواست: دادخواست ثبت شده به خوانده (صادرکننده، ظهرنویسان و ضامنین) ابلاغ می شود.
3. رسیدگی و تشکیل جلسه: در صورت نیاز، جلسات رسیدگی در دادگاه تشکیل می شود و طرفین می توانند دفاعیات خود را ارائه دهند.
4. صدور رأی: دادگاه پس از بررسی، حکم به پرداخت وجه سفته به نفع دارنده صادر می کند.
5. صدور اجراییه: در صورت عدم پرداخت وجه پس از قطعیت رأی، می توانید درخواست صدور اجراییه کنید.

هزینه ها:

بخش عمده ای از هزینه اجرای سفته مربوط به این مرحله است:

• هزینه دادرسی: این هزینه بر اساس مبلغ خواسته (وجه سفته و خسارات احتمالی) محاسبه می شود. معمولاً حدود ۳.۵ درصد از مبلغ سفته برای دعاوی بالای ۲۰ میلیون تومان.
• هزینه تمبر: در زمان ثبت دادخواست، باید تمبر مالیاتی مربوطه نیز پرداخت شود.
• کارشناسی (در صورت لزوم): اگر دادگاه تشخیص دهد که نیاز به نظر کارشناسی است، هزینه آن نیز بر عهده خواهان خواهد بود.
• حق الوکاله وکیل: در صورت استخدام وکیل، باید حق الوکاله او را نیز پرداخت کنید که معمولاً درصدی از مبلغ سفته یا توافقی است.

مدت زمان:

زمان تقریبی این فرآیند می تواند از ۳ تا ۶ ماه یا حتی بیشتر، بسته به پیچیدگی پرونده و حجم کار دادگاه متغیر باشد.

مزایا:

• امکان پیگیری از تمامی مسئولان سفته (صادرکننده، ظهرنویسان، ضامنین).
• امکان مطالبه کلیه خسارات از جمله خسارت تأخیر تأدیه (جریمه دیرکرد) و هزینه های دادرسی.

معایب:

• طولانی تر بودن فرآیند نسبت به سایر روش ها.
• هزینه های اولیه بالاتر (به خصوص هزینه دادرسی).

ب) امکان اجرا گذاشتن سفته از طریق اداره ثبت اسناد و املاک؟ (تبیین حقوقی دقیق)

در مورد امکان اجرای سفته از طریق اداره ثبت، یک نکته حقوقی مهم وجود دارد که باید کاملاً روشن شود: سفته به تنهایی، برخلاف چک های بانکی، یک سند لازم الاجرای ثبتی محسوب نمی شود. این بدان معناست که شما نمی توانید مستقیماً با در دست داشتن سفته به اداره ثبت مراجعه کرده و درخواست اجرای آن را داشته باشید.

تنها در شرایط بسیار خاصی ممکن است سفته از طریق اداره ثبت قابل پیگیری باشد:

• اگر سفته ضمیمه یک سند رسمی لازم الاجرای دیگر (مانند سند رهنی) باشد که قابلیت اجرای ثبتی دارد.
• پس از صدور حکم قطعی از دادگاه مبنی بر محکومیت به پرداخت وجه سفته، می توان با درخواست دارنده، اجرای حکم را به اداره ثبت سپرد (که البته این روش کمتر معمول است و بیشتر از طریق اجرای احکام دادگستری صورت می گیرد).

پس، اگرچه چک در شرایطی می تواند از طریق ثبت قابل اجرا باشد، اما سفته این ویژگی را ندارد. این موضوع، یک تفاوت اساسی بین سفته و چک از نظر فرآیند اجرا است و باید به آن توجه ویژه داشت تا از سردرگمی و اتلاف وقت جلوگیری شود.

در واقع، اجرای سفته از طریق اداره ثبت به معنای رایج کلمه امکان پذیر نیست و باید از طریق دادگاه اقدام کرد.

نکات حقوقی مهم و کاربردی در رابطه با سفته و واخواست آن

در مسیر پیگیری مطالبات سفته ای، علاوه بر شناخت مراحل و هزینه ها، آگاهی از برخی نکات حقوقی ظریف و کاربردی می تواند به شما در مواجهه با چالش های احتمالی کمک کند. این دانش، قدرت شما را در دفاع از حقوق خود افزایش می دهد.

سفته تاریخ گذشته و سررسید نشده: نحوه اقدام و تفاوت ها

گاهی اوقات، سفته ای در دست دارید که تاریخ سررسید آن گذشته است یا اصلاً تاریخ سررسیدی در آن قید نشده است. در هر دو حالت، وضعیت حقوقی سفته و نحوه اقدام می تواند متفاوت باشد:

• سفته تاریخ گذشته (اما واخواست نشده): اگر مهلت ۱۰ روزه واخواست سفته از تاریخ سررسید آن گذشته باشد، همانطور که قبلاً گفته شد، دارنده سفته حق رجوع به ظهرنویسان و ضامنین را از دست می دهد. با این حال، همچنان می تواند تا ۵ سال از تاریخ سررسید، علیه صادرکننده سفته از طریق دادگاه دعوای مطالبه وجه را مطرح کند. پس از این پنج سال نیز، سفته به عنوان یک سند عادی محسوب شده و دارنده می تواند به عنوان یک دین عادی، آن را از دادگاه مطالبه کند، اما دیگر از مزایای اسناد تجاری برخوردار نخواهد بود.
• سفته بدون تاریخ سررسید یا بدون نام گیرنده: اگر سفته فاقد تاریخ سررسید باشد، به صورت «عندالمطالبه» (به محض درخواست) تلقی می شود. در این صورت، دارنده باید ابتدا یک اظهارنامه رسمی برای صادرکننده ارسال کند و از او بخواهد ظرف مدت معینی (مثلاً ۱۰ روز) وجه سفته را پرداخت کند. پس از این ابلاغ، سفته واجد تاریخ سررسید شده و مهلت ۱۰ روزه واخواست آغاز می شود. سفته های فاقد نام گیرنده نیز معمولاً به «حامل» تلقی می شوند و هر کس که آن را در دست دارد، ذی نفع محسوب می شود، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود.

توقیف اموال بدهکار با استفاده از سفته

یکی از مهم ترین ابزارهای قانونی برای واداشتن بدهکار به پرداخت، امکان توقیف اموال اوست. این اقدام می تواند در دو مرحله صورت گیرد:

1. قبل از صدور حکم (قرار تأمین خواسته): اگر بیم آن می رود که بدهکار اموال خود را مخفی یا منتقل کند، دارنده سفته می تواند حتی قبل از صدور حکم نهایی دادگاه، با ارائه دادخواست «تأمین خواسته»، درخواست توقیف اموال بدهکار را مطرح کند. دادگاه در این حالت، ممکن است از خواهان بخواهد مبلغی را به عنوان «خسارت احتمالی» به صندوق دادگستری واریز کند تا در صورت اثبات بی حقی خواهان، ضرر خوانده جبران شود. این اقدام می تواند فشار زیادی بر بدهکار وارد کرده و او را به پرداخت ترغیب کند.
2. پس از صدور اجراییه: پس از اینکه حکم دادگاه قطعی شد و اجراییه صادر گردید، اگر بدهکار همچنان از پرداخت خودداری کند، می توان به طور رسمی درخواست توقیف اموال او را از اجرای احکام دادگستری داشت. اموال قابل توقیف شامل انواع مختلفی می شوند:
   • اموال منقول: خودرو، حساب های بانکی، سهام، حقوق و دستمزد (بخشی از آن)، و هر شیء قابل جابجایی.
   • اموال غیرمنقول: ملک، زمین، آپارتمان و سایر اموال غیرمنقول که سند رسمی دارند.

آگاهی از این امکان، به دارنده سفته این اطمینان را می دهد که در صورت لزوم، ابزارهای قدرتمندی برای وصول طلب خود در اختیار دارد.

نقش وکیل متخصص در فرآیند واخواست و اجرای سفته

پیگیری دعاوی حقوقی، به ویژه مواردی مانند واخواست و اجرا گذاشتن سفته که دارای ظرافت های قانونی خاصی هستند، می تواند برای افراد عادی پیچیده و زمان بر باشد. در اینجاست که نقش یک وکیل متخصص به وضوح آشکار می شود. مزایای بهره گیری از وکیل عبارتند از:

• تسریع در فرآیند: وکیل با تسلط بر قوانین و رویه های قضایی، می تواند مراحل را با سرعت و کارایی بیشتری پیش ببرد.
• کاهش خطاها: کوچک ترین اشتباه در تنظیم دادخواست یا پیگیری مهلت های قانونی، می تواند به تضییع حقوق شما منجر شود. وکیل از بروز چنین خطاهایی جلوگیری می کند.
• ارائه مشاوره تخصصی: وکیل می تواند بهترین راهکار قانونی را متناسب با وضعیت خاص شما ارائه دهد و شما را از سردرگمی نجات دهد.
• مطالبه حق الوکاله: یکی از مزایای مهم، این است که در صورت پیروزی در دعوا، می توانید حق الوکاله وکیل خود را به عنوان بخشی از خسارات دادرسی از محکوم علیه مطالبه کنید.

امکان اعسار از پرداخت هزینه های واخواست و دادرسی

گاهی اوقات، دارنده سفته خود توانایی پرداخت هزینه های واخواست سفته و یا هزینه دادرسی سفته را ندارد. در چنین شرایطی، قانون راهکاری به نام «اعسار» را پیش بینی کرده است. اعسار به معنای ناتوانی مالی یک فرد از پرداخت هزینه های دادرسی یا دیون خود است.

برای درخواست اعسار از پرداخت هزینه های دادرسی، شما باید:

1. دادخواستی جداگانه با عنوان «دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی» به دادگاه ارائه دهید.
2. در این دادخواست، دلایل و مستندات ناتوانی مالی خود را ذکر کنید و حداقل دو شاهد نیز برای تأیید وضعیت مالی شما معرفی نمایید.
3. دادگاه پس از بررسی و تشکیل جلسه (در صورت لزوم)، در مورد درخواست اعسار شما تصمیم گیری خواهد کرد. در صورت پذیرش اعسار، شما از پرداخت هزینه های دادرسی معاف شده یا به پرداخت اقساطی آن محکوم می شوید.

این امکان، فرصتی را برای افرادی که با مشکلات مالی روبرو هستند، فراهم می آورد تا بتوانند حقوق خود را از طریق مراجع قضایی پیگیری کنند.

---

جدول مقایسه روش های اجرا گذاشتن سفته

برای انتخاب بهترین مسیر برای وصول سفته تاریخ گذشته یا سررسید شده، مقایسه دو روش اصلی (دادگاه و اداره ثبت) از جنبه های مختلف می تواند بسیار مفید باشد. این جدول به شما یک دید جامع ارائه می دهد.

ویژگی	اجرا از طریق دادگاه	اجرا از طریق اداره ثبت (ناممکن برای سفته به تنهایی)
شرایط کاربرد	همیشه امکان پذیر است، بویژه برای مطالبه از ظهرنویسان و ضامنین.	ناممکن برای سفته به تنهایی؛ فقط در صورت ضمیمه شدن به سند لازم الاجرای ثبتی یا پس از حکم دادگاه.
مرجع اصلی	دادگاه های حقوقی	اداره ثبت اسناد و املاک (مختص چک های دارای شرایط خاص)
مهلت واخواست	رعایت مهلت ۱۰ روزه برای حفظ حقوق در برابر ظهرنویسان و ضامنین الزامی است.	موضوعیت ندارد (چون سفته به تنهایی از طریق ثبت اجرا نمی شود).
مدت زمان تقریبی	۳ تا ۶ ماه یا بیشتر (بسته به پرونده)	۳۰ تا ۴۵ روز برای چک (اگر امکان پذیر بود برای سفته)
هزینه های اولیه	بالاتر (شامل هزینه دادرسی، تمبر، حق الوکاله)	کمتر (برای چک)
امکان مطالبه از ظهرنویسان و ضامنین	بله، در صورت واخواست به موقع	خیر
مطالبه خسارات و تأخیر تأدیه	بله، امکان پذیر است.	خیر
توقیف اموال	امکان صدور قرار تأمین خواسته و توقیف اموال پس از صدور اجراییه	برای چک بله، برای سفته به تنهایی خیر
پیچیدگی فرآیند	نسبتاً پیچیده تر، نیاز به دانش حقوقی	ساده تر (برای چک)

این جدول به روشنی نشان می دهد که برای اجرای سفته، مسیر دادگاه، با وجود زمان بر بودن و هزینه های اولیه بیشتر، تنها راه جامع و قانونی برای احقاق کامل حقوق دارنده سفته است.

نتیجه گیری

پیگیری مطالبات سفته ای، فرآیندی حقوقی است که نیازمند آگاهی، دقت و اقدام به موقع است. در این مقاله، تلاش شد تا با ارائه یک راهنمای جامع، ابهامات پیرامون هزینه واخواست سفته، مراحل آن و تفاوت های اجرای سفته از طریق دادگاه و اداره ثبت، برطرف شود. دریافتیم که واخواست سفته، عملی حیاتی برای حفظ حقوق دارنده در برابر ظهرنویسان و ضامنین است و عدم انجام آن در مهلت ۱۰ روزه، می تواند به تضییع برخی حقوق قانونی منجر شود.

محاسبه هزینه واخواست سفته شامل تعرفه های بانکی یا دفاتر اسناد رسمی و هزینه تمبر واخواست نامه است و پس از آن، هزینه اجرای سفته از طریق دادگاه، شامل هزینه های دادرسی و سایر هزینه های جانبی خواهد بود. درک این تفاوت ها و تفکیک هزینه ها برای برنامه ریزی مالی شما اهمیت بسزایی دارد. همچنین، مشخص شد که سفته به تنهایی، سند لازم الاجرای ثبتی نیست و برای وصول آن باید عمدتاً از طریق مراجع قضایی اقدام کرد.

به یاد داشته باشید که زمان، عنصری کلیدی در این فرآیند است. تأخیر در واخواست یا پیگیری قانونی می تواند هزینه های بیشتری را به شما تحمیل کند یا حتی به از دست دادن برخی حقوق منجر شود. مشورت با یک وکیل متخصص، نه تنها می تواند فرآیند را برای شما هموارتر و سریع تر کند، بلکه از بروز اشتباهات احتمالی نیز جلوگیری کرده و اطمینان خاطر بیشتری را برای شما فراهم می آورد. با آگاهی کامل از این مسیر حقوقی، می توانید با اطمینان بیشتری از حقوق خود دفاع کرده و به هدف نهایی، یعنی وصول مطالبات خود دست یابید.