موزه تاریخ شهرداری اصفهان افتتاح شد/ مهم ترین سطح مدیریت شهر، مدیریت فرهنگی است

تازوما/اصفهان رییس شورای ملی موزه های ایران (ایکوم) با بیان اینکه موزه یک نوع نگاه است که می خواهد از گذشته استفاده کند تا توسعۀ آینده را برمبنای آن شکل دهد، گفت: موزۀ شهر یعنی حافظۀ گذشتۀ شهر در شیوه مدیریت و ادارۀ شهر، و باید نقاط مثبت و منفی را نشان دهد و راهکاری برای آیندۀ ما ترسیم کند.

احمد محیط طباطبایی، رییس شورای ملی موزه های ایران (ایکوم) در آیین افتتاح فاز اول موزۀ تاریخ شهرداری اصفهان که یکشنبه (20 خردادماه) در عمارت باغ زرشک (محل سابق کارخانۀ صنایع پشم) برگزار شد، گفت: موزه برای افتخارکردن نیست، موزه برای این است که آینده را برای ما تسهیل کند، به عبارتی موزه ها راهگشای آینده هستند، گذشته را برای آینده می خواهند.

او ادامه داد: وقتی یک شهر حافظۀ بسیار ارزشمندی دارد یعنی دارای ثروتی است که بر اساس آن، برنامه های توسعه ایِ خود را طراحی می کند. توسعه امری کیفی است و نه کمی. باید کاری کرد که زندگی شرایط بهتری پیدا کند اما چگونه؟ ما ملت یا فرهنگی هستیم که یک حافظۀ ده هزارساله داریم و هیچ مسیله ای در ایران نیست که پاسخ آن را ندانیم.

محیط طباطبایی اظهار کرد: وقتی طی بیش از یک صد سالِ گذشته تاحدی دچار فراموشی شدیم و حافظۀ خود را کنار گذاشتیم زندگی را دشوار کردیم. ملتِ ما ملت و فرهنگی بود که تسلطش بر آب بسیار شاخص بود و یکی از شاخص ترین دستاوردهای فرهنگ ایرانی، مدیریت آب است. ما از سود آب استفاده می کردیم یعنی قنات می زدیم یا آب انبار و برکه ایجاد می کردیم، اما به یکباره از سال 1334 در رباط کریم چاه عمیق زده شد و جشن گرفتند، اما آنهایی که آینده نگر بودند گریه کردند زیرا آبی را خارج کردیم که متعلق به ما نبود بلکه متعلق به آیندگان بود و ما همۀ این سرمایه را بر باد دادیم. فراموشی و نداشتنِ حافظه، این بلا را بر سر ما آورد.

رییس شورای ملی موزه های ایران با بیان اینکه اصفهان شهری صنعتی و عصارخانۀ شاهیِ این شهر نوعی نگاه صنعتی پایدار است، افزود: وقتی ما از موزۀ شهرداری صحبت می کنیم ابعاد بسیار وسیعی دارد. هر شهری در ابتدا موزه ای می خواهد که حاکم شهر، متولی آن موزه است. امروزه حاکم شهر نمایندۀ مردم برای مدیریت شهر است و موزۀ شهر یعنی حافظۀ گذشتۀ شهر در شیوۀ مدیریت و ادارۀ شهر، و باید نقاط مثبت و منفی را نشان دهد و راهکاری برای آیندۀ ما ترسیم کند.

او با تاکید بر اهمیت حفظ خطوط شهر، توضیح داد: ما خطوط تاریخی را به هم زده ایم. اصفهان، شهری در دورۀ آل بویه است، شهری است در دورۀ سلجوقی، شهری است در دورۀ صفویه و بعد هم قاجار و پهلوی اول یعنی زمانی که شهرداری شروع شد. بناهای هر یک از این دوره ها به دوره ای دیگر تبدیل شده ولی کسی نمی گوید که تخریب کرده اند چراکه در خطوط تاریخی رفتار کرده بودند؛ این درحالی است که هریک از این دوره ها نوآوری خود را داشتند و معماری آن ها ارتباطی به دیگری نداشته است.

محیط طباطبایی با اشاره به اینکه مهم ترین چیزی که ما باید در موزۀ شهر ببینیم مدیریت شهر و شیوۀ ادارۀ شهر است، گفت: آب زاینده رود متعلق به زاینده رود است. امروز در دنیای متمدن و پیشرفته، اکوسیستم، مهم ترین مسیله است. آب زاینده رود است که شهر اصفهان را اصفهان می کند. آب، فراتر از آشامیدن و صنعت و کشاورزی است، این نوعی مدیریت است. وقتی شهرداری حاکم است مدیریتِ آب هم باید با شهر باشد تا بداند چگونه باید برای شهر مورداستفاده قرار بگیرد و این چیزی است که به تدریج فراموش شد و معضلات فرونشست و خرابی و ویرانی ایجاد شد.

او با بیان اینکه موزه ها مکانی هستند که یادآوری می کنند که ما برای اینکه آیندۀ بهتری داشته باشیم کجا و چگونه زندگی می کردیم، تصریح کرد: فرق یک شهرداری که موزه می سازد با آن که نمی سازد در این است که این شهرداری به آینده فکر می کند. برای همین، موزه متعلق به کسی است که آینده را می خواهد. حفظ میراث فرهنگی و طبیعی مربوط به افرادی است که نگران آینده هستند نه گذشته ،و آینده برای افرادی که این میراث را ازبین می برند مهم نیست.

محیط طباطبایی با بیان اینکه بخشی از موزۀ تاریخ شهرداری اصفهان قطعاً گذشته را روایت می کند و تاریخ گذشتۀ شهر اصفهان بسیار وسیع است، دوران سلجوقیان را دورۀ طلایی شهر اصفهان برشمرد و اضافه کرد: موزه یک نوع نگاه است، نگاهی که می خواهد از گذشته استفاده کند تا توسعۀ آینده را برمبنای آن شکل دهد. ما در موزه قضاوت نمی کنیم.

رییس شورای ملی موزه های ایران به میرزادۀ عشقی به عنوان یکی از شهردارانِ فرهنگی اصفهان اشاره کرد و افزود: حوزۀ فرهنگی شهر اصفهان آنقدر بالاست که آن زمان مدیر شهر نیز از قشر فرهنگی بوده است.

او همچنین خاطرنشان کرد: وقتی به گذشتۀ شهرهای ایران نگاه کنیم، اصفهان بسیار مهم تر است چون شاخص های چنددورۀ طلایی در آن کنارهم قرار گرفته اند.

رییس ایکوم ایران تاکید کرد: اگر تاریخ شهر را از نگاه شهرداری و مدل مدیریت شهری نگاه کنیم بسیار متوجه می شویم که چه بر ما گذشته و به یاد می آوریم که مهم ترین سطح مدیریت شهر، مدیریت فرهنگی است، یعنی شهر باید در شکل فرهنگی اداره شود.

نباید چیزی به اصفهانِ دیروز اضافه کرد

علی قاسم زاده، شهردار اصفهان نیز اظهار کرد: هر شهری دارای هویت و شخصیتی است که در گذشته ریشه دارد و به آن اصفهانِ دیروز می گوییم و ظهوری در الآن دارد که به آن اصفهانِ امروز گفته می شود و اتفاقاتی در شهر درحال شکل گیری است که اصفهانِ فردا را رقم می زند؛ حافظ شخصیت شهر بودن یعنی به هرسه اصفهان توجه داشتن، هم اصفهان دیروز را ببینیم، هم اصفهان امروز را صیانت کنیم و هم از اصفهان فردا مراقبت کنیم که در تعارض با هویت و شخصیت شهر و اصفهان دیروز نباشد.

او فزود: اصفهانِ دیروز فقط باید پیرایش شده و خوانش پیدا کند. نباید چیزی به اصفهان دیروز اضافه کرد. اصفهان دیروز را باید پیدا کنیم و آن را از میان گرد و غبار تاریخ بیرون آوریم، پیرایش کنیم، غبار را از چهره اش بزداییم و درِ اصفهان دیروز را به روی مردمِ و نسل امروز باز کنیم.

شهردار اصفهان با اشاره به بازگشایی درِ کارخانه ریسباف به عنوان بخشی از تاریخ و هویت اصفهان که باید آن را حفظ و نگهداری کرد، دربارۀ سایر اقدامات پیش روی این شهرداری نیز توضیح داد: روی محور باباقاسم به عنوان یک محور تاریخی متمرکز شده ایم، همچنین بر محور هارونیه را به عنوان محور اتصال دولت سلجوقی به دولت صفوی متمرکز خواهیم شد تا به یک محور فعال گردشگری تبدیل شود.

قاسم زاده اضافه کرد: امیدوارم دین خود را به اصفهانِ دیروز ادا کرده، به آن زخمی نزنم و به خوانایی آن کمک کنم و اگر کار جدیدی در توسعه این شهر انجام می شود در تعارض با هویت و شخصیت اصفهان نباشد و ارزشی به ارزش های شهر اضافه کند.

اصلی ترین ماموریت ما در موزۀ تاریخ شهرداری، حفظ حافظۀ شهر است

در این آیین همچنین سیدعلی معرک نژاد، مدیرکل ارتباطات و امور بین الملل شهرداری اصفهان نیز با تاکید بر اینکه شهرها مانند موجودات زنده هستند که همیشه روزهای شاد و غمگینی را تجربه کرده اند، گفت این شادی ها و غم ها در شهرهای مختلف، داستان ها و روایت هایی دارد و همیشه اسطوره ها و قهرمانان، روایت ساز این داستان ها هستند. اصفهان نیز با پیشینۀ تاریخی و قویِ خود، چشمۀ عمیق جوشانی از داستان و استعاره و روایت و اسطوره ها است.

او ادامه داد: اصفهان، شهری زنده است و دوران فراز و فرود زیادی را دیده و حتی به مرحلۀ سقوط و ویرانی نزدیک شده ولی هربار خود را ققنوس وار احیا کرده و اقتدار خود را به منصۀ ظهور رسانده است. شهری با چنین ویژگی ها قطعاً باید شهروندان و کارگزاران متفاوت و ویژه ای داشته باشد و نسبت به سایر شهرها نیز دارای ویژگی های متفاوتی باشد.

معرک نژاد سپس به برخی از ویژگی های شهر اصفهان اشاره و بیان کرد: از میانِ برخی شهرهای ایران رودخانه عبور می کند و این شهرها ممکن است بعد از مدتی و با نبودنِ آب، آن رودخانه را به مکانی برای ساخت وساز یا خیابان و پیاده راه و پارکینگ تبدیل کنند، ولی در شهر اصفهان به دلیل ویژگی های متمایزش، این موضوع برعکس است و حتی اگر آب هم در زاینده رود نباشد ما نه تنها مطالبه گری می کنیم بلکه اطراف آن هم فضای سبز می گذاریم تا در طول تاریخ به آیندگان بگوییم که یک روز اینجا رودخانه ای بود که باعث سرسبزی و آبادانی می شد. کارخانۀریسباف و درخت چنار و سردر تاریخی عمارت باغ زرشک نیز نمونه های دیگر این موضوع هستند.

مدیرکل ارتباطات و امور بین الملل شهرداری اصفهان با بیان اینکه اصلی ترین ماموریت موزۀ تاریخ شهرداری، حفظ حافظۀ شهر است، افزود: به نظر می رسد ماموریتی روی دوش همه ما شهروندان و کارگزاران است. این شهر دارای حافظه است و ما موظفیم حافظۀ تاریخی شهر را حفظ کنیم. یکی از مهم ترین و اصلی ترین ماموریت های ما در موزۀ تاریخ شهرداری، حفظ حافظۀ شهر است؛ حفظ به معنی ثبت و نگهداشت، تسری و آموزش و فرهنگ سازی برای نسل آینده و تذکر و تلنگر به کارگزاران شهری که ببینند چه اتفاقاتی در طول تاریخ برای این شهر افتاده است.

او سپس به توضیح دربارۀ موزۀ تاریخی شهرداری پرداخت و گفت: قرار است که ما تاریخ تحولات مجموعۀ شهر اصفهان را در دوره ای از حدود سال 1280 تا امروز را به نمایش بگذاریم. این موزه دارای دو قسمتِ دایم و متغیر یا رویدادها است. قرار نیست این موزه یک موزۀ تاریخ مصرف دار باشد بلکه یک موزۀ پویا و زنده است. بخش دایم این موزه برگرفته از زمانی است که بلدیه در این شهر تشکیل شد تا جنگ جهانی دوم. قسمت متغیر نیز بخش رویدادمحور است که قرار است نشست ها، نمایشگاه ها و آثاری که در شهر و شهرداری داریم را به تناسب موضوعات دراختیار شهروندان قرار دهیم.

معرک نژاد اضافه کرد: قرار نیست که در این موزه چیزی چیده شود و شما یکبار بیایید و ببینید و بروید، بلکه در هر دوره ای یک موضوع، محور خواهدشد و براساس آن موضوع، نشست هایی برگزار شده و براساس آن، همۀ داشته ها شامل سند و مدرک و شیء ارزشمند شهر به نمایش گذاشته می شود؛ به همین دلیل است که یکی از اتفاقات خوب امروز امضای تفاهم نامه با کمیته موزه های ایران است که البته تفاهم نامه های دیگری نیز با سایر نهادها خواهیم داشت.

مدیرکل ارتباطات و امور بین الملل شهرداری اصفهان با اشاره به اینکه 10 هزار شیء از میانِ بیش از 240 سند، ثبت و شناسنامه دار شده و در سامانه ای در اختیار همه مردم شهر اصفهان قرار خواهدگرفت، گفت: ما درخواستِ ثبت این موزه در فهرست موزه های ملی ایران را ارایه کردیم که تایید اولیه شده و مجوز افزودنِ این موزه به یکی از موزه های ثبت شدۀ ملی ایران در حال طی شدن است.

او ادامه داد: برای این پروژه دو قسمت تعریف شده است؛ یکی به وجه تسمیۀ این ساختمان بازمی گردد که شروع تاریخ بلدیه و شروع تاریخ این ساختمان در کنارهم قرارگرفته و هم عصر هستند و بسیاری از اتفاقات شهرمان در این نقطه و نقطۀ مقابلش یعنی کارخانۀ ریسباف افتاده است. به همین دلیل این ساختمان را به عنوان نقطه شروع انتخاب کردیم؛ ضمن اینکه فضای آن را بدون هیچ دخل و تصرفی به عنوان موزه استفاده می کنیم و به زودی طراحی داخلی این مکان آغاز خواهدشد. البته یکسری فضاهای توسعه ای و الحاقی هم وجود خواهدداشت که با تعاملِ صورت گرفته با اداره کل میراث فرهنگی به دنبال این هستیم که این فضاها را با کمترین دخل و تصرف به این عمارت الحاق کنیم تا دست ما را برای اجرای بهتر این فرایند باز کند.

معرک نژاد با ابراز امیدوارم نسبت به اینکه موزۀ تاریخ شهرداری اصفهان به سرمایه ای تبدیل شود که برای اصفهان باقی بماند، تصریح کرد: ما برای اولین بار در شهرداری اصفهان جمعی از معماران و صاحب نظران اصفهان را دعوت و گفتگو کردیم و مسابقه ای طراحی و هییت داوری تشکیل و درنهایت یک طرح انتخاب شد که امیدورایم تا پایان سال جاری، طرح نهایی را اجرایی کنیم.

سوابق را به درستی در موزه ارایه کنید

همچنین حمیدرضا سپهری، عضو هییت داوران مسابقۀ معماری موزه تاریخ شهرداری اصفهان، به مراحل انتخاب طرح برتر اشاره کرد و گفت: به نظرم می رسد باید به جنبۀ آینه دقت کنیم، در کتاب لغت نوشته شده که آینه، شییی صیقلی است که آنچه نمی بینی را به تو نشان می دهد. اما مسیولیتی که به شهرداری برمی گردد این است که باید آینۀ سوابق باشد، سوابق را به درستی ارایه کند و نترسد. هرچه دقیق تر نشان دهیم بهره بیشتری داریم.

پایان خبر تازوما