نمایش بی اخلاقی در نمایش خانگی

این روزها سریال های شبکه نمایش خانگی با وجود مزیت هایی از جمله در دسترس بودن، ارزان قیمت بودن و نداشتن محدودیت زمانی در طول شبانه روز با استقبال گسترده مخاطبان مواجه است، اما رواج مفاهیم دور از اخلاق در بسیاری از فیلم ها موجب انتقاد بسیاری از مخاطبان و فعالان فضای مجازی با تفکرات مختلف شده است.

به گزارش تازوما، خبرگزاری ایمنا نوشت، اواخر دهه 80 بود که سریال هایی مانند قلب یخی و قهوه تلخ به صورت دی وی دی و هفتگی پخش شد و موفقیت این سریال ها (اگرچه بعضی از آن ها هم در نیمه راه متوقف شدند) باعث شد کارگردان هایی که مدت ها برای تلویزیون کار کرده بودند، سراغ این عرصه بروند.

با ساخت سریال شهرزاد و موفقیت آن، این شکل سریال سازی وارد مرحله جدیدی شد و به مرور در دهه 90 توزیع دی وی دی جای خود را به پلتفرم های اینترنتی داد که در آن مخاطبان می توانستند با خرید اشتراک این پلتفرم ها بیننده سریال ها و برنامه های مختلف باشند؛ این بستر ظرفیت های فراوانی از جمله ظرفیت اقتصادی را نیز پدید آورد؛ با توجه به همین موضوع محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی پیش از این عنوان کرده بود: «شبکه نمایش خانگی به عنوان یک ظرفیت و فرصت به شمار می رود، همچنین شبکه نمایش خانگی در تقویت بخش مهمی از اقتصاد فرهنگ و هنر نقش آفرینی می کند و به همین خاطر باید حمایت شود.»

موضوع اهمیت حضور نمایش خانگی امری مشخص و قابل قبول است، چرا که مسیله اوقات فراغت و سرگرمی بحثی قابل توجه برای تمام گروه های جامعه بوده است و همه با آن سر و کار دارند و اگر برای این حوزه محتوای مناسب ایجاد شود، باعث ایجاد فضای آرامش و حتی تاثیرگذاری بر فرزندان می شود؛ در این میان یکی از بهترین راه ها برای انتقال مفاهیم مدنظر به نسل جدید و از طرفی پر کردن اوقات فراغت رسانه های تصویری است؛ در این راستا سریال های شبکه نمایش خانگی از بهترین ظرفیت ها است که سهم قابل توجهی از سبد فرهنگی مورد استفاده مردم را شکل می دهد.

افت سریال های نمایش خانگی در سال جاری

بر همین اساس سعید رجبی فروتن، کارشناس نمایش خانگی در گفت وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه منظور از نمایش خانگی تولیدات و محصولاتی است که به طور اختصاصی توسط سکوها و رسانه های برخط ویدیویی تولید یا تامین شده است و بر بستر اینترنت انتشار می یابد، اظهار می کند: آثار نمایش خانگی در دو شکل فیلم و سریال عرضه می شود که به طور طبیعی سریال ها به دلیل دنباله دار بودن و زنجیره ای از اتفاقات و حوادث تماشاگران بیشتری دارند.

وی ادامه می دهد: سال جاری سریال های نمایش خانگی عرضه شده نتوانستند موفقیت مجموعه های سال های گذشته را تکرار کنند، در همین راستا این امر یا به خاطر ضعف فیلمنامه ها یا تشدید سیاست های انقباضی از سوی مرجع نظارتی بوده است که به نظر من عامل اول مهم تر است؛ چراکه سریال سازان برجسته و گزیده کار، پرشمار نیستند و هر چند سال یک بار موفق به ساخت اثری می شوند، از این رو در غیاب آن ها خط تولید سریال های متوسط و کم مخاطب خلا موجود را پر می کند.

کارشناس نمایش خانگی تصریح می کند: فیلم های داستانی غیرسینمایی بخش دیگری از سبد محصولات نمایش خانگی هستند که در مقایسه با سریال ها و فیلم های سینمایی مخاطبان کمتری دارند، چراکه عموماً پروژه های ارزان قیمت است، ساختاری نیمه حرفه ای دارد و قادر به جذب بازیگران شاخص نیست؛ اینگونه فیلم ها در سکوهای درجه دو و کمتر شناخته شده بارگذاری و منتشر می شود.

وی می افزاید: شوراهای تولید و نمایش اینگونه آثار در سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر موسوم به ساترا به اندازه توانایی خود از محتوای آثار و کیفیت آن ها مراقبت می کنند تا با معیارهای شرعی و عرفی مغایرت آشکاری نداشته باشد؛ اما با این حال مخاطب بسته به دیدگاه و سلیقه خود ممکن است کاری را بپسندند یا نمره قابل قبولی به آن ندهد.

رجبی فروتن می گوید: در تلویزیون، سینما و نمایش خانگی فیلم سازانی رستگار وجود دارند که بتواند مضامین و معانی بلند را در پس داستان های جذاب، گیرا و غیرمستقیم مطرح کنند تا بر جان مخاطب بنشیند؛ اما کمبود چنین آثاری همواره مشهود بوده است و غلبه با فیلم و سریال هایی است که در بهترین حالت سرگرم کننده و بدون زیان هستند!

وی اظهار می کند: بیننده امروزی از رهگذر فناوری های پیشرفته در حوزه ارتباطات به انواع محتواهای دیداری و شنیداری دسترسی دارد؛ در همین راستا اگر تولیدکنندگان و ناشران محتوایی نتوانند در محیط رقابتی موجود، ارزش افزوده ای را خلق کنند، قافیه را به رقبا می بازند؛ مخاطبی که ذایقه اش با آثار دیگران تغییر کند به مشکل بتواند مصرف کننده محتوای ایرانی شود.

معاون سابق ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی ادامه می دهد: پویایی و باروری فرهنگی ما در گرو آن است که زمینه خلاقیت برای همه سینماگران مستعد فراهم شود و نسخه های شکست خورده قبلی را دوباره نپیچیم؛ از این رو حضور گرایش های فکری مختلف در این حوزه امری قابل توجه است و نقش مدیر فرهنگی تراز در ایران اسلامی آن است که همچون باغبانی دلسوز به تنوع و تکثر همه گونه ها میدان رشد و شکوفایی دهد و مانع پیشروی علف هی هرز و آفاتی شود که حیات باغ و گلستان را تهدید می کنند.

ساترا، مرجع ناظر شبکه نمایش خانگی

وی تصریح می کند: مرجع ناظر در این زمینه ساترا وابسته به صداوسیمای جمهوری اسلامی است که البته در شوراهای مجوز تولید و نمایش آن نمایندگانی از دستگاه های دیگر نیز حضور دارند؛ البته مرجع یادشده از بهار امسال به استناد مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی سروشکل نسبتاً قانونی به خود گرفت و پیش از این به یکسری از مستنداتی که هنوز به طور رسمی قانون مصوب مجلس شورای اسلامی برای آن ها نوشته نشده بود، متوسل می شدند تا مبنای مشروعیت آن قلمداد شود؛ همچنین در متن قانون برنامه هفتم توسعه در ماده و تبصره ای به وظیفه مندی صداوسیما و نیز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این زمینه تصریح شده است که در حال حاضر در مرحله تایید شورای نگهبان و ابلاغ آن از سوی رییس مجلس قرار داریم.

رجبی فروتن می افزاید: نمایش خانگی راه خود را همچون سینما و تلویزیون تا حد زیادی هموار کرده است و اگر در ادامه تلویزیون با آن به خاطر تعارض منافع تزاحم و اصطکاک پیدا نکند، می تواند موجبات سرگرمی و انتقال اندیشه ها و افکار را در پوشش تولیدات تصویری جذاب فراهم سازد.

وی می گوید: یکی از انتقادات فعالان نمایش خانگی این بود که صداوسیما نمی تواند هم زمان نقش بازیگر، داور و ناظر را ایفا کند و بهتر است نهاد مستقل و فراگیری نظیر آنچه که در کشورهای توسعه یافته دیده می شود، برای امر نظارت پیش بینی شود؛ در همین راستا تشکل صنفی شرکت های نمایش برخط ویدیویی مرکز فضای مجازی را مستعد این کار می دانست.

کارشناس نمایش خانگی اظهار می کند: به موجب مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی نظارت بر همه محصولات به جز سریال جهت عرضه و انتشار در فضای مجازی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است؛ این وزارت خانه در شوراهای مجوز تولید، نمایش سریال و سایر برنامه های نمایشی مستقر در ساترا نیز در حال حاضر نمایندگانی دارد.

وی ادامه می دهد: تهیه مصوبات قانونی با مبانی حقوقی قابل دفاع می تواند مشکلات این بخش را تا حد زیادی برطرف کند؛ مشروط به آنکه تصمیمات در اتاق های دربسته گرفته نشود و از حقوقدانان در حوزه رسانه و فعالان و دست اندرکاران نمایش خانگی در بخش خصوصی کمک گرفته شود و اصل بر حضور حداقلی دخالت دولت و نظارت توام با حمایت باشد.

شبکه نمایش خانگی؛ رواج مفاهیم اخلاقی یا ضد اخلاق؟

با وجود این اهمیت، زمانی که نگاهی گذرا به محتواهای سریال های اخیر می اندازیم شاهدیم که در این سال ها شبکه نمایش خانگی گره ای به گره های فرهنگی قبلی افزوده است، در حالی که این بستر می تواند یک فرصت استثنایی برای ترویج سبک زندگی اسلامی و ایرانی باشد؛ در این عرصه گاهی شاهد ترویج مسایلی دور از پیشینه اسلامی-ایرانی هستیم و بر همین اساس مواردی مانند عادی جلوه دادن ارتباط بین زن و مرد نامحرم، موسیقی های مبتذل، آرایش های غلیظ و پوشش های ناهنجار، نمایش زندگی های اشرافی به نمایش گذاشته می شود که چنین مواردی در بلندمدت به عنوان منابع فرهنگ ساز، سبک زندگی مردم را تغییر و جهت می دهند و می تواند در مصرف گرا شدن یک جامعه تاثیرگذار باشد.

این موضوع از نکات قابل توجهی است که انتقاد بسیاری از فعالان فضای مجازی و مخاطبان را نیز در پی داشته است.

سرویس ها و پلتفرم های اشتراک ویدیو و به طور خلاصه ظرفیت نمایش های خانگی در مقایسه با دیگر ابزارهای رسانه ای مانند سینما مزیت هایی از جمله در دسترس بودن، ارزان قیمت بودن و نداشتن محدودیت زمانی در طول شبانه روز را دارند، اما امروزه این سرویس ها در مسیری گام برمی دارند که بخشی از محتوای آن هویت دینی و تاریخی ما را تخریب و تضعیف می کنند؛ اگر متولیان امر دنبال آن هستند که این سبد فرهنگی که اوقات فراغت مردم را شکل داده، پربار و جذاب باشد، باید از ارتقای محتوای آن ها حمایت کنند، چرا که شبکه نمایش خانگی و حوزه صوت و تصویر فراگیر بعد از ورود به ایران به دلیل نو بودن دچار نابسامانی هایی شده است و این حوزه تنها با قانون مند شدن و نظارت دقیق به سامان خواهد رسید.

پایان خبر تازوما