کلید امنیت منطقه در دست ایران

همزمان با اینکه کشورها نگرش سنتی خودشان را درباره مهار ایران دنبال می کنند، رویکرد مذاکره را هم مدنظر دارند. در واقع اعضای شورای همکاری به این نتیجه رسیده اند جمهوری اسلامی از منطقه خلیج فارس حذف شدنی نیست و لاجرم و ناگزیر به همکاری و مذاکره با ایران هستند

به گزارش تازوما، قدس نوشت:تحولات خاورمیانه موجب بروز صف بندی های سیاسی و دیپلماتیک جدیدی در اتحادها و ایتلاف های منطقه ای شده است.  شورای همکاری خلیج فارس نیز باتوجه به همین تحولات و مناسبات است که تلاش کرده در سند چشم انداز خود به تحقق امنیت جمعی از طریق همکاری و مذاکره با بازیگران موثر توجه کند و معادلات و ترتیبات درون منطقه ای را با حضور و کنشگری بازیگران فعالی همچون ایران درنظر بگیرد. چنان که مرکز تحقیقات استیمسون در گزارشی نوشته است: «گرچه به صورت مستقیم به ایران اشاره نشده اما طبق سند مذکور، همزیستی مسالمت آمیز و همکاری با تهران برای تحقق اهداف چشم انداز ضروری است. حملات مستقیم اخیر میان ایران و اسراییل اهمیت مشارکت ایران به صورت سازنده را چند برابر کرد و منزوی کردن ایران مانع هرگونه توسعه و صلح خواهد شد».
در همین باره، کامران کرمی کارشناس مسایل حوزه خلیج فارس در گفت وگو با قدس بیان کرد: سند چشم انداز شورای همکاری خلیج فارس از مدت ها قبل بین اعضای شورا مورد بحث و ارزیابی قرار گرفته است. به دلیل اختلاف دیدگاه هایی که درباره مفهوم و مصادیق امنیت وجود داشت، شورا عملاً نتوانست به تهیه و تدوین سند امنیت برای اعضا و نیز چگونگی تحقق امنیت منطقه ای که به ایران مرتبط می شد، دست یابد. اما پس از تجربه رویداد سال 2017 یعنی محاصره قطر و به اثبات رسیدن اینکه چنین تجربه شکست خورده ای می تواند منجر به فروپاشی ساختار و نهاد شورای همکاری خلیج فارس شود، به مرور زمینه برای تدوین سند و درنظر گرفتن تفاوت های موجود در بحث مصادیق تامین امنیت فراهم شد. به نظر می رسد سند مذکور همچنان سند اولیه باشد و باتوجه به سوابق شورای همکاری خلیج فارس می تواند باردیگر مورد بازبینی و اصلاح قرار بگیرد و سپس به عنوان سند نهایی انتشار یابد.
کرمی گفت: اما براساس مفاد همین سند اولیه، مجموعه شورای همکاری خلیج فارس باید به برطرف ساختن مسایل و موانع موجود بر سر راه تحقق همکاری های اقتصادی اقدام کنند و موضوعاتی همچون پول واحد، حذف تعرفه های گمرکی، فعال سازی خط آهن سراسری و مواردی از این قبیل را در چشم انداز همکاری های مشترک درنظر داشته باشند. زیرا مسیله امنیت مجموعه اعضای شورای همکاری خلیج فارس به حل و فصل این مسایل گره خورده است. سند چشم انداز شورای همکاری خلیج فارس در ابتدا به چگونگی تحقق امنیت میان اعضا، مشارکت آنان در فعالیت های مربوط به تامین امنیت سایر بازیگران و نوع نگرش ها به راه های تامین امنیت از سوی بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای بستگی دارد. اما در رابطه با ایران باید گفت، رویکرد بدبینانه اعراب نسبت به ایران تا حدودی تعدیل شده که آن هم ناشی از تجربه ها و روابط تک تک اعضا و حتی مجموعه شورای همکاری خلیج فارس با ایران در طول سال های گذشته است.

راهبرد دوگانه مهار- مذاکره 
این پژوهشگر حوزه خلیج فارس افزود: در این سند سه اصل اساسی برای تحقق امنیت شورای همکاری خلیج فارس وجود دارد. اصل اول، گفتمان جدیدی در مجموعه شورا مبنی بر تحول دفاعی و مشارکت بومی است تا اعضا به سمت راهبردهای بومی تحقق امنیت حرکت کنند. برای مثال، عربستان در سند 2030 به دنبال بومی سازی تسلیحاتی بوده و به نظر می رسد شورای همکاری بعد از مدت ها به این نتیجه رسیده باید سندی تدوین شود که پایه بومی داشته باشد تا کشورها بتوانند بخشی از نیازهای تسلیحاتی، دفاعی و امنیتی خودشان را از طریق مباحث داخلی و نیز مجموعه شورای همکاری پیگیری و نسبت به تامین امنیت اقدام کنند. پایه دوم، راهبرد دوگانه مهار- مذاکره با جمهوری اسلامی ایران است. یعنی همزمان با اینکه کشورها نگرش سنتی خودشان را درباره مهار ایران دنبال می کنند، رویکرد مذاکره را هم مدنظر دارند. در واقع اعضای شورای همکاری به این نتیجه رسیده اند جمهوری اسلامی از منطقه خلیج فارس حذف شدنی نیست و لاجرم و ناگزیر به همکاری و مذاکره با ایران هستند.

وی معتقد است: از نظر آنان، اگر همکاری و مذاکره بتواند به مشارکت درون منطقه ای کمک کند، مطلوب خواهد بود، اما اگر موثر واقع نشود، آن ها می توانند به وسیله مذاکره با جمهوری اسلامی به نحوی کشورمان را مهار کنند. راهبرد این ها در دهه های گذشته بدین طریق بود که با آمریکا یا سایر کشورها برای مهار ایران وارد مشارکت و همکاری شوند، چنان که حتی امارات و عربستان نیز در کمپین فشار حداکثری ترامپ نقش مهمی ایفا کردند. اما باتوجه به اینکه این تجربه شکست خورده، به این نتیجه رسیدند مذاکره با جمهوری اسلامی بهتر می تواند منافع شورای همکاری را تامین کند. تغییر در رویه هم به دلیل همان تفاوت دیدگاهی است که در مصادیق مربوط به تامین امنیت میان اعضای شورا از جمله قطر، عمان و کویت وجود دارد. درنهایت همین سبب شد عربستان، امارات و بحرین با ایران مذاکره و آن را به همکاری تبدیل کنند. 

کرمی تصریح کرد: سومین اصلی که همچنان و از مدت ها قبل در این سند وجود دارد، تدوین یا تعمیق بخشی به همکاری با بازیگران فرامنطقه ای از جمله آمریکا به عنوان تامین کننده اصلی امنیت در کشورهای شورای همکاری است و شورا کماکان به مشارکت گسترده امنیتی، دفاعی و اطلاعاتی با آمریکا توجه دارد. بنابراین اگر مجموع این سه اصل را مدنظر قرار دهیم، شاهد تحول در شورای همکاری نسبت به موضوع و جایگاه ایران در مسایل منطقه ای هستیم. البته این بدان منزله نیست که اعضای شورای همکاری به این نتیجه رسیده اند حل مشکلات را صرفاً از مسیر مذاکره و همکاری دنبال کنند، بلکه همچنان موضوع تامین امنیت توسط آمریکا و سایر بازیگران در راستای مهار ایران مطرح است. 

پایان خبر تازوما