یکی از دغدغه های اصلی برای بسیاری از مادران باردار مسئله سفر به خصوص سفر هوایی است. با شروع دوران بارداری سوالات زیادی در ذهن بانوان شکل می گیرد؛ از جمله اینکه آیا پرواز با هواپیما در این شرایط خاص ایمن است؟ چه زمانی از بارداری برای سفر هوایی مناسب تر است؟ و چه نکات و ملاحظاتی را باید رعایت کرد تا سفری بی خطر و راحت داشت؟ این نگرانی ها کاملاً طبیعی و بجاست چرا که سلامت مادر و جنین در اولویت قرار دارد. درک صحیح از تغییرات بدنی در دوران بارداری شناخت محدودیت ها و خطرات احتمالی سفر هوایی و همچنین آگاهی از قوانین شرکت های هواپیمایی به شما کمک می کند تا با اطمینان بیشتری برای سفر برنامه ریزی کنید. این مقاله به شما دیدگاهی جامع و تخصصی اما با زبانی ساده ارائه می دهد تا پاسخ سوالات خود را بیابید و با آمادگی کامل قدم در راه سفر هوایی بگذارید.
آیا سفر هوایی در دوران بارداری ایمن است؟
برای اغلب بانوان بارداری که وضعیت سلامت عمومی خوبی دارند و حاملگی آن ها بدون عارضه پیش می رود سفر با هواپیما در بیشتر طول این دوره ایمن و بی خطر تلقی می شود. کابین هواپیماهای تجاری تحت فشار تنظیم شده قرار دارد که معمولاً مشکلی برای مادر و جنین سالم ایجاد نمی کند. سطح اکسیژن در داخل کابین کمی پایین تر از سطح دریا است اما این تفاوت معمولاً برای افراد سالم از جمله زنان باردار قابل تحمل است. با این حال ایمنی پرواز در دوران بارداری به عوامل متعددی بستگی دارد. مرحله ای از بارداری که در آن سفر می کنید وضعیت سلامت فردی شما وجود هرگونه عارضه یا بیماری زمینه ای و همچنین طول مدت پرواز همگی نقش مهمی در تعیین میزان ایمنی سفر هوایی ایفا می کنند. برای مثال بانوان بارداری که سابقه مشکلات خاصی مانند فشار خون بالا دیابت بارداری سابقه لخته خون یا نارسایی دهانه رحم دارند ممکن است کاندید مناسبی برای سفر هوایی نباشند. همچنین پروازهای طولانی تر نسبت به پروازهای کوتاه خطرات بالقوه بیشتری دارند که نیاز به رعایت نکات احتیاطی بیشتری دارد. بنابراین در حالی که سفر هوایی در بارداری اغلب ایمن است ارزیابی شرایط فردی توسط پزشک متخصص زنان و زایمان قبل از هرگونه برنامه ریزی برای سفر امری ضروری و حیاتی است تا اطمینان حاصل شود که هیچ خطر خاصی مادر یا جنین را تهدید نمی کند.
بررسی ایمنی پرواز در سه ماهه های مختلف بارداری
دوران بارداری به طور کلی به سه دوره یا سه ماهه تقسیم می شود که هر یک ویژگی ها و ملاحظات خاص خود را برای سفر هوایی دارند. درک تفاوت های این دوره ها به شما کمک می کند تا بهترین زمان را برای سفر انتخاب کرده و احتیاطات لازم را در هر مرحله به کار بگیرید.
سفر در سه ماهه اول بارداری
سه ماهه اول بارداری (معمولاً تا هفته ۱۲) دورانی حیاتی برای شکل گیری اندام های جنین است و همچنین با تغییرات هورمونی شدید در بدن مادر همراه است. علائمی مانند تهوع و استفراغ (بیماری صبحگاهی) خستگی مفرط و تکرر ادرار در این دوره بسیار شایع هستند و می توانند تجربه سفر هوایی را ناخوشایند کنند. اگرچه سفر هوایی به خودی خود خطر سقط جنین را در این دوره افزایش نمی دهد اما از آنجایی که خطر سقط جنین به طور طبیعی در سه ماهه اول بالاتر است برخی بانوان ترجیح می دهند در این مدت از سفر پرهیز کنند. همچنین در صورت بروز هرگونه عارضه مانند خونریزی یا دردهای شدید سفر به خصوص در محیطی مانند هواپیما که دسترسی به مراقبت های پزشکی محدود است می تواند خطرناک باشد. با این حال برای بارداری های سالم و بدون عارضه پرواز در سه ماهه اول معمولاً ایمن در نظر گرفته می شود اما به دلیل شدت علائم و حساسیت دوره ممکن است راحت ترین زمان برای سفر نباشد.
سفر در سه ماهه دوم بارداری
سه ماهه دوم بارداری (معمولاً از هفته ۱۳ تا ۲۸) اغلب به عنوان بهترین و راحت ترین زمان برای سفر هوایی شناخته می شود. در این دوره علائم ناخوشایند سه ماهه اول مانند تهوع معمولاً بهبود یافته و سطح انرژی مادر افزایش می یابد. خطر سقط جنین به طور قابل توجهی کاهش یافته و شکم هنوز به اندازه ای بزرگ نشده است که حرکت و نشستن طولانی مدت را بسیار دشوار کند. همچنین خطر زایمان زودرس در این دوره نسبت به سه ماهه سوم کمتر است. به همین دلایل بیشتر پزشکان و شرکت های هواپیمایی سفر هوایی را در سه ماهه دوم برای بارداری های بدون عارضه توصیه می کنند. با این حال حتی در این دوره نیز رعایت نکاتی مانند هیدراته ماندن حرکت منظم برای جلوگیری از لخته خون و بستن کمربند ایمنی به شکل صحیح اهمیت دارد.
سفر در سه ماهه سوم بارداری
سه ماهه سوم بارداری (معمولاً از هفته ۲۹ به بعد) با افزایش اندازه شکم خستگی بیشتر تورم پاها و افزایش خطر زایمان زودرس همراه است. سفر هوایی در این دوره می تواند از نظر فیزیکی دشوارتر باشد. نشستن طولانی مدت در فضای محدود کابین هواپیما می تواند باعث ناراحتی کمردرد و افزایش تورم در پاها شود. علاوه بر این با نزدیک شدن به تاریخ زایمان خطر شروع دردهای زایمانی در طول پرواز افزایش می یابد که می تواند یک وضعیت اورژانسی در هواپیما ایجاد کند. به همین دلیل بسیاری از شرکت های هواپیمایی محدودیت هایی برای سفر بانوان باردار در سه ماهه های پایانی بارداری به خصوص پس از هفته های مشخصی (مانند هفته ۳۲ یا ۳۵) اعمال می کنند و معمولاً نیاز به ارائه گواهی پزشکی دارند. سفر در این دوره تنها در صورت ضرورت و با تأیید پزشک و رعایت دقیق کلیه نکات احتیاطی و قوانین ایرلاین ها توصیه می شود.
موارد منع سفر با هواپیما در بارداری
اگرچه سفر هوایی برای بسیاری از بانوان باردار ایمن است اما شرایط پزشکی خاصی وجود دارد که سفر با هواپیما را برای مادر یا جنین پرخطر می سازد و در این موارد پزشک متخصص زنان و زایمان معمولاً سفر هوایی را ممنوع می کند. این موارد منع شامل طیف وسیعی از عوارض و بیماری ها می شوند که می توانند تحت تأثیر تغییرات فشار و سطح اکسیژن در ارتفاع یا به دلیل ماهیت سفر (نشستن طولانی استرس) تشدید شوند. برخی از این موارد عبارتند از: پره اکلامپسی (فشار خون بالا در بارداری همراه با دفع پروتئین در ادرار) سابقه یا علائم انقباضات زودرس رحم که نشان دهنده خطر زایمان پیش از موعد است نارسایی دهانه رحم که می تواند منجر به زایمان زودرس شود بارداری های چندقلویی (به خصوص در سه ماهه های پایانی که خطر زایمان زودرس بالاتر است) محدودیت رشد داخل رحمی جنین سابقه سقط جنین مکرر سابقه بارداری خارج رحمی مشکلات مربوط به جفت مانند جفت سرراهی یا دکولمان جفت بیماری های مزمن کنترل نشده مانند دیابت یا فشار خون بالا قبل از بارداری و سابقه شخصی یا خانوادگی لخته شدن خون (ترومبوز). همچنین هرگونه خونریزی واژینال یا درد شدید در طول بارداری که می تواند نشانه سقط جنین یا سایر مشکلات باشد از موارد منع مطلق سفر هوایی محسوب می شود. در صورت وجود هر یک از این شرایط مشورت با پزشک قبل از هرگونه برنامه ریزی برای سفر حیاتی است.
عوارض سفر هوایی در بارداری
حتی در بارداری های سالم و بدون عارضه سفر هوایی می تواند با برخی ناراحتی ها و خطرات بالقوه همراه باشد که آگاهی از آن ها و نحوه پیشگیری از آن ها اهمیت دارد. شایع ترین عوارض شامل خستگی ناشی از نشستن طولانی مدت و تغییر منطقه زمانی (Jet Lag) تورم پاها و مچ دست ها به دلیل تجمع مایعات و کاهش حرکت و افزایش خطر کم آبی بدن به دلیل هوای خشک داخل کابین هواپیما است. همچنین برخی بانوان ممکن است در طول پرواز تهوع یا سرگیجه بیشتری را تجربه کنند. با این حال جدی ترین عارضه بالقوه مرتبط با سفر هوایی در بارداری خطر تشکیل لخته خون است.
خطر DVT در سفر با هواپیما در طول دوران بارداری
ترومبوز ورید عمقی (DVT) به تشکیل لخته خون در وریدهای عمقی بدن معمولاً در پاها گفته می شود. بارداری به خودی خود به دلیل تغییرات هورمونی که باعث افزایش انعقادپذیری خون می شود و همچنین فشار رحم بزرگ شده بر روی وریدهای لگن خطر DVT را افزایش می دهد. نشستن طولانی مدت و بی حرکتی در طول پرواز به خصوص در پروازهای طولانی این خطر را تشدید می کند. کاهش فشار اکسیژن در ارتفاع بالا نیز ممکن است در افزایش خطر DVT نقش داشته باشد. علائم DVT می تواند شامل درد تورم قرمزی و گرمی در ناحیه آسیب دیده باشد. برای کاهش خطر DVT در سفر هوایی در دوران بارداری اقدامات پیشگیرانه بسیار مهم هستند. این اقدامات شامل راه رفتن منظم در کابین هواپیما (حداقل هر یک ساعت یک بار) انجام حرکات ورزشی ساده پا و مچ پا در حالت نشسته (مانند خم و راست کردن مچ پا و چرخش آن) نوشیدن مقدار کافی مایعات (آب) برای جلوگیری از کم آبی و پوشیدن جوراب های واریس یا جوراب های فشاری است که به بهبود گردش خون در پاها کمک می کنند. در موارد خاص و با صلاح دید پزشک ممکن است داروهای ضد انعقاد خون نیز برای پیشگیری تجویز شوند.
قوانین ایرلاین ها برای سفر هوایی خانم های باردار
شرکت های هواپیمایی برای اطمینان از سلامت و ایمنی مسافران خود به خصوص در شرایط خاص مانند بارداری قوانین و مقررات مشخصی دارند. این قوانین ممکن است بسته به نوع ایرلاین داخلی یا خارجی بودن پرواز و طول مدت پرواز متفاوت باشند. آگاهی از این قوانین قبل از رزرو بلیط و سفر امری ضروری است تا از بروز هرگونه مشکل در فرودگاه جلوگیری شود.
قوانین شرکت های هواپیمایی برای پرواز
به طور کلی بیشتر شرکت های هواپیمایی به بانوان باردار اجازه پرواز می دهند اما محدودیت ها معمولاً از سه ماهه های پایانی بارداری آغاز می شود. بسیاری از ایرلاین ها برای پروازهای داخلی و بین المللی کوتاه تا هفته ۳۲ یا ۳۴ بارداری اجازه پرواز می دهند اما برای پروازهای طولانی تر این محدودیت ممکن است از هفته ۲۸ بارداری اعمال شود. پس از این هفته ها معمولاً سفر هوایی تنها با ارائه گواهی پزشکی از پزشک متخصص زنان و زایمان امکان پذیر است. این گواهی باید تأیید کند که مادر باردار در وضعیت سلامت مناسبی برای سفر هوایی قرار دارد و خطر زایمان زودرس قریب الوقوع وجود ندارد. برخی ایرلاین ها حتی ممکن است پس از هفته ۳۵ یا ۳۶ بارداری به طور کلی اجازه پرواز ندهند صرف نظر از طول پرواز یا وجود گواهی پزشکی مگر در موارد اضطراری پزشکی و تحت شرایط خاص. قوانین برای بارداری های چندقلویی معمولاً سخت گیرانه تر است و محدودیت ها از هفته های پایین تری اعمال می شود.
قوانین هواپیمایی جهت صدور مجوز پرواز برای مادران باردار
همانطور که اشاره شد در سه ماهه های پایانی بارداری بسیاری از ایرلاین ها برای صدور کارت پرواز از شما درخواست گواهی پزشکی خواهند کرد. این گواهی باید توسط پزشک یا مامای معالج شما صادر شده و حاوی اطلاعات مهمی باشد. اطلاعاتی که معمولاً در این گواهی مورد نیاز است شامل نام و نام خانوادگی بیمار تاریخ تقریبی زایمان (EDD) تأیید سلامت مادر و جنین تأیید عدم وجود عوارض بارداری که سفر هوایی را پرخطر می کند (مانند پره اکلامپسی انقباضات زودرس جفت سرراهی و غیره) و جمله صریح مبنی بر اینکه مادر باردار برای سفر هوایی در تاریخ های مشخص شده (تاریخ پرواز) از نظر پزشکی بلامانع است. تاریخ صدور گواهی نیز اهمیت دارد؛ معمولاً ایرلاین ها گواهی هایی را می پذیرند که در فاصله زمانی کوتاهی (مثلاً ۷ تا ۱۰ روز) قبل از تاریخ پرواز صادر شده باشند. این گواهی به ایرلاین اطمینان می دهد که شما برای پرواز آمادگی جسمانی لازم را دارید و خطر بروز مشکل در طول سفر به حداقل رسیده است.
مدارک و مجوزهای لازم برای سفر هوایی در دوران بارداری
برای سفر هوایی در دوران بارداری به خصوص در سه ماهه های پایانی علاوه بر مدارک شناسایی معمول مانند کارت ملی یا پاسپورت ممکن است نیاز به ارائه مدارک پزشکی خاصی داشته باشید. مهم ترین مدرک گواهی پزشکی است که توسط پزشک متخصص زنان و زایمان شما صادر شده و وضعیت سلامت شما و تاریخ تقریبی زایمان را تأیید می کند و صراحتاً اجازه سفر هوایی را می دهد. همانطور که پیشتر گفته شد این گواهی باید مطابق با الزامات شرکت هواپیمایی شما باشد و تاریخ صدور آن نزدیک به تاریخ پرواز باشد. علاوه بر گواهی پزشکی توصیه می شود یک نسخه از پرونده پزشکی بارداری خود را نیز به همراه داشته باشید. این پرونده می تواند شامل اطلاعات مهمی مانند نتایج سونوگرافی ها آزمایشات خون تاریخچه پزشکی و داروهایی که مصرف می کنید باشد. داشتن این اطلاعات در صورت نیاز به مراجعه به پزشک در مقصد یا بروز هرگونه وضعیت اورژانسی در طول سفر بسیار مفید خواهد بود. قبل از سفر حتماً با شرکت هواپیمایی خود تماس بگیرید و در مورد مدارک مورد نیاز برای بانوان باردار در هفته بارداری شما سوال کنید تا از کامل بودن مدارک خود اطمینان حاصل کنید.
سفرهای هوایی طولانی مدت در دوران بارداری
سفرهای هوایی طولانی مدت که معمولاً بیش از ۴ ساعت طول می کشند ملاحظات ویژه ای برای بانوان باردار دارند. در این نوع پروازها خطر بروز برخی عوارض مانند تورم شدید پاها خستگی مفرط و به ویژه خطر DVT به طور قابل توجهی افزایش می یابد. نشستن طولانی مدت در یک وضعیت ثابت جریان خون در پاها را کند کرده و احتمال تشکیل لخته خون را بالا می برد. علاوه بر این طولانی بودن زمان پرواز می تواند باعث ناراحتی بیشتر ناشی از فضای محدود خشکی هوای کابین و اختلال در الگوی خواب شود. برای مدیریت خطرات و ناراحتی های سفرهای هوایی طولانی مدت در بارداری رعایت نکات پیشگیرانه اهمیت دوچندانی پیدا می کند. اطمینان از هیدراته ماندن با نوشیدن مقادیر کافی آب انجام منظم حرکات ورزشی پا و مچ پا در صندلی راه رفتن در راهروهای هواپیما در فواصل زمانی منظم (هر ساعت یا بیشتر) و استفاده از جوراب های فشاری مناسب همگی برای بهبود گردش خون و کاهش خطر DVT ضروری هستند. انتخاب صندلی کنار راهرو نیز می تواند دسترسی شما به دستشویی و امکان راه رفتن را آسان تر کند. در پروازهای بسیار طولانی ممکن است نیاز به برنامه ریزی برای توقف (Stopover) در مسیر وجود داشته باشد تا فرصتی برای استراحت و حرکت فراهم شود. همچنین قبل از اقدام به سفرهای طولانی مدت در بارداری حتماً با پزشک خود مشورت کنید تا از مناسب بودن شرایط جسمانی شما برای چنین سفری اطمینان حاصل شود.
عبور از گیت بازرسی فلزیاب فرودگاه در دوران بارداری
یکی از نگرانی های رایج برای بانوان باردار در فرودگاه عبور از گیت های بازرسی امنیتی است که شامل دستگاه های فلزیاب و گاهی اوقات دستگاه های اسکنر بدن می شود. این نگرانی معمولاً ناشی از ترس از آسیب احتمالی تابش های الکترومغناطیسی به جنین است. با این حال بر اساس اطلاعات علمی موجود و توصیه های سازمان های بهداشتی معتبر عبور از گیت های بازرسی فلزیاب و دستگاه های اسکنر بدن در فرودگاه برای بانوان باردار ایمن تلقی می شود. دستگاه های فلزیاب از میدان های الکترومغناطیسی با فرکانس پایین استفاده می کنند که مشابه میدان های تولید شده توسط وسایل برقی خانگی است و سطح تابش آن ها بسیار ناچیز و غیر یونیزه کننده است و برای جنین ضرری ندارد. دستگاه های اسکنر بدن نیز معمولاً از امواج میلی متری یا اشعه ایکس با دوز بسیار پایین استفاده می کنند که میزان جذب آن ها توسط بدن بسیار کم است و در سطح ایمن برای بانوان باردار قرار دارد. با این حال اگر همچنان نگران هستید یا احساس راحتی بیشتری می کنید می توانید از مأموران امنیتی فرودگاه درخواست کنید که به جای عبور از دستگاه بازرسی بدنی (پت داون) را انجام دهند. آن ها معمولاً با این درخواست موافقت می کنند. مهم این است که بدانید دستگاه های بازرسی فرودگاه طبق استانداردهای سخت گیرانه ایمنی طراحی شده اند و استفاده از آن ها برای عموم مردم از جمله بانوان باردار بی خطر است.
در دوران بارداری تا چه زمانی می توان با هواپیما سفر کرد؟
معمولاً تا پایان هفته ۲۸ بارداری برای پروازهای طولانی و تا هفته ۳۲-۳۴ برای پروازهای کوتاه ایمن است. پس از این زمان نیاز به گواهی پزشکی و رعایت قوانین ایرلاین ها وجود دارد.
آیا در هفته های پایانی بارداری می توان سفر هوایی داشت؟
پس از هفته های ۳۲-۳۴ سفر هوایی تنها با گواهی پزشکی و در صورت عدم وجود عوارض بارداری امکان پذیر است. بسیاری از ایرلاین ها پس از هفته ۳۵-۳۶ اجازه پرواز نمی دهند.
چگونه سفر هوایی راحت تری در دوران بارداری داشته باشیم؟
صندلی کنار راهرو را انتخاب کنید مرتب در کابین راه بروید حرکات پا و مچ پا را انجام دهید آب کافی بنوشید و از جوراب واریس استفاده کنید.
در ایام بارداری کدام صندلی و ساعت پرواز بهتر است؟
صندلی کنار راهرو برای دسترسی آسان به دستشویی و حرکت بهتر است. ساعت پرواز بستگی به تحمل علائم شما دارد؛ برخی صبح و برخی عصر را راحت تر می دانند.
آیا گیت بازرسی فلزیاب فرودگاه در دوران بارداری بی خطر است؟
بله دستگاه های فلزیاب و اسکنر فرودگاه از تابش های ایمن و با دوز بسیار پایین استفاده می کنند که برای مادر باردار و جنین بی خطر هستند.
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "سفر با هواپیما در دوران بارداری امکان پذیر است؟" هستید؟ با کلیک بر روی گردشگری و اقامتی، اگر به دنبال مطالب جالب و آموزنده هستید، ممکن است در این موضوع، مطالب مفید دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "سفر با هواپیما در دوران بارداری امکان پذیر است؟"، کلیک کنید.