رویکردی نوآورانه برای مدیریت پایدار پسماند؛ رفع ناترازی و بهینه‌سازی مصرف انرژی

در گفت‌وگوی تفصیلی با تازوما تشریح شد؛

خبرگزاری تازوما؛ نخستین دوره مسابقات ملی دانشجویی ایده‌آرای «انرژی در ساختمان و محیط زیست» با معرفی برترین‌ها در دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد به کار خود پایان داد.

۲۰ ایده به دبیرخانه این ایده آرا ارسال شد که پس از داوری اولیه هشت ایده به مرحله ارائه راه یافت. در پایان ایده فاطمه رفیعی با عنوان پلتفرم تبادل پسماند با محور مدیریت پسماند توانست مقام نخست ایده آرای انرژی را به خود اختصاص دهد. ایده محمد امیدی با عنوان بازیافت نخاله‌های ساختمانی با محور مواد ساخت‌و‌ساز پایدار و ایده محمد مرادی با عنوان آبشیرین‌کن خورشیدی با محور ساخت آبشیرین‌کن برای استان‌هایی که با خشکسالی مواجه هستند هم به ترتیب عناوین دوم و سوم نخستین دوره مسابقات ملی دانشجویی ایده‌آرای «انرژی در ساختمان و محیط زیست» را کسب کردند.

فاطمه رفیعی دانشجوی مهندسی پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد در این‌باره در گفت‌وگو با خبرنگار تازوما اظهار کرد: ایده‌ای که با آن در نخستین دوره مسابقات ملی دانشجویی ایده‌آرای «انرژی در ساختمان و محیط زیست» شرکت کردم، «پلتفرم تبادل پسماند» بود و هدف اصلی آن ایجاد بستری برای مدیریت بهتر پسماندهاست که به محیط زیست کمک کرده و برای افراد و شرکت‌ها نیز ارزش اقتصادی ایجاد می‌کند.

وی تشریح کرد: به زبان ساده، «پلتفرم تبادل پسماند» افراد را به کسانی که به پسماند نیاز دارند (صنایع بازیافت) وصل می‌کند و باعث می‌شود پسماند به جای هدررفتن، دوباره به چرخه تولید برگردد. این کار نه‌ تنها آلودگی محیط زیست را کاهش می‌دهد؛ بلکه مدلی پایدار و هوشمند از اقتصاد دایره‌ای را ترویج می‌کند.

رفیعی توضیح داد: پلتفرم تبادل پسماند با هدف مدیریت هوشمند و بهینه پسماند طراحی شده تا زنجیره ارتباطی بین تولیدکنندگان پسماند (افراد، کسب‌وکار‌ها و صنایع) و مصرف‌کنندگان آن (کارخانه‌های بازیافت یا صنایع نیازمند مواد اولیه) ایجاد کند. این پلتفرم در راستای اقتصاد دایره‌ای عمل می‌کند و تلاش دارد تا پسماند‌ها را از مسیر آلودگی و دفن شدن منحرف کرده و به چرخه تولید برگرداند.

دانشجوی مهندسی پزشکی کارایی‌های پلتفرم تبادل پسماند در حوزه انرژی و محیط زیست را تشریح کرد و گفت: نخستین کاربرد «کاهش مصرف انرژی در تولید» است، بسیاری از مواد بازیافتی، انرژی بسیار کمتری برای تولید مجدد نیاز دارند. مثلاً بازیافت آلومینیوم تا ۹۵درصد انرژی کمتری نسبت به تولید آن از مواد خام مصرف می‌کند؛ بنابراین این پلتفرم با تسهیل دسترسی صنایع به مواد بازیافتی، مصرف انرژی را کاهش می‌دهد.

وی دومین کاربرد پلتفرم تبادل پسماند را «کاهش آلودگی محیط زیست» برشمرد و بیان کرد: با مدیریت بهینه پسماند‌ها و جلوگیری از دفن یا سوزاندن آنها، میزان تولید گاز‌های گلخانه‌ای و آلودگی خاک و آب کاهش می‌یابد. این موضوع تأثیر مستقیمی روی بهبود کیفیت محیط زیست دارد.

پلتفرم تبادل پسماند در راستای اقتصاد دایره‌ای عمل می‌کند و تلاش دارد تا پسماند‌ها را از مسیر آلودگی و دفن شدن منحرف کرده و به چرخه تولید برگرداند

این ایده‌پرداز جوان «بهینه‌سازی مصرف منابع طبیعی» را سومین کاربرد پلتفرم تبادل پسماند دانست و افزود: پلتفرم به صنایع کمک می‌کند تا به جای استخراج مواد خام جدید از مواد بازیافتی استفاده کنند که باعث حفظ منابع طبیعی برای نسل‌های آینده می‌شود.

رفیعی «ارتقای فرهنگ مدیریت پسماند» را کاربرد چهارم پلتفرم عنوان و اظهار کرد: این پلتفرم می‌تواند آموزش‌های لازم درباره تفکیک، مدیریت و ارزش اقتصادی پسماند را به کاربران ارائه دهد و در بلندمدت به نهادینه شدن فرهنگ حفظ محیط زیست کمک کند.

دانشجوی مهندسی پزشکی دانشگاه آزاد شهرکرد با بیان اینکه این پلتفرم به رفع نیاز‌های حوزه انرژی و محیط زیست کمک می‌کند، توضیح داد: پلتفرم تبادل پسماند به کاهش هزینه‌های مدیریت پسماند کمک می‌کند؛ چراکه این پلتفرم با ایجاد یک سیستم شفاف و کارآمد، هزینه‌های حمل‌ونقل و بازیافت پسماند‌ها را برای دولت‌ها و شرکت‌ها کاهش می‌دهد.

وی گفت: پلتفرم به ایجاد درآمد از پسماند می‌انجامد و این امکان وجود دارد که افراد یا شرکت‌ها، پسماند‌های خود را به خریداران بفروشند و از آن به‌عنوان یک منبع درآمد استفاده کنند. از طرفی باعث تسهیل دسترسی به مواد اولیه بازیافتی می‌شود؛ بنابراین صنایعی که به مواد بازیافتی نیاز دارند از طریق این پلتفرم به‌راحتی به منابع مورد نظرشان دسترسی پیدا می‌کنند و نیازی به واردات یا استخراج مواد خام نخواهند داشت.

این ایده‌پرداز جوان پایش و کاهش اثرات زیست‌محیطی را از دیگر کاربردها و امتیازات پلتفرم عنوان و بیان کرد: پلتفرم تبادل پسماند می‌تواند داده‌های مربوط به جریان پسماند را ثبت و به سازمان‌ها کمک کند تا اثرات زیست‌محیطی فعالیت‌های خود را پایش و کاهش دهند.

رفیعی در ارزیابی خود از نخستین دوره مسابقات ملی دانشجویی ایده‌آرای «انرژی در ساختمان و محیط زیست» به تازوما گفت: سطح رقابت خیلی بالا بود و باعث شد انگیزه‌ام برای بهتر ارائه دادن ایده بیشتر شود. داور‌ها هم سؤالات دقیق و حرفه‌ای می‌پرسیدند که کمک کرد به نقاط ضعف و قوت ایده بیشتر توجه کنم. به طور کلی تجربه خیلی خوبی بود و به من نشان داد که روی جنبه‌های اجرایی و تجاری‌سازی ایده‌ام بیشتر کار کنم.

راهکارهای رفع ناترازی انرژی در کشور 

دانشجوی مهندسی پزشکی در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود با تازوما در پاسخ به این پرسش که برای رفع ناترازی انرژی در کشور و استفاده بهینه در ساختمان‌ها و در امان ماندن محیط زیست چه راهکار‌هایی را پیشنهاد می‌دهید؟ گفت: برای رفع ناترازی انرژی در کشور و بهبود بهره‌وری در ساختمان‌ها، می‌توان از ترکیبی از فناوری‌های نوین، سیاست‌گذاری‌های هوشمندانه و آموزش عمومی استفاده کرد.

وی تشریح کرد: در بخش بهره‌وری انرژی در ساختمان‌ها؛ عایق کاری حرارتی، استفاده از پنجره‌های دوجداره و شیشه‌های کم‌گسیل، سیستم‌های گرمایش و سرمایش هوشمند، بهره‌گیری از انرژی‌های تجدیدپذیر در ساختمان‌ها و سیستم‌های مدیریت انرژی در ساختمان ضروری است.

رفیعی ادامه داد: در بخش فرهنگ‌سازی و آموزش؛ آموزش عمومی و مشوق‌های مالی کارساز است و در بخش سیاست‌گذاری و استاندارد‌های ملی
استاندارد‌های ساختمان سبز؛ مقررات بهره‌وری انرژی و قیمت‌گذاری واقعی انرژی مؤثر خواهد بود و در بخش توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر؛ نیروگاه‌های خورشیدی و بادی کوچک مقیاس و سیستم‌های ذخیره‌سازی انرژی پیشنهاد می‌شود.

این ایده‌پرداز جوان اضافه کرد: در بخش نظارت و هوشمندسازی هم شبکه‌های هوشمند انرژی و پایش انرژی در ساختمان‌ها مفید بوده و در بخش مدیریت پسماند و تأثیر آن بر انرژی و محیط زیست؛ استفاده از پسماند برای تولید انرژی و تفکیک و بازیافت پسماند در مبدأ پیشنهاد می‌شود. این اقدامات نه‌ تنها به کاهش ناترازی انرژی کمک می‌کنند؛ بلکه تأثیرات مثبتی بر کاهش آلودگی، بهبود کیفیت زندگی و حفاظت از محیط زیست دارند. مهم‌تر از همه، اجرای این راهکار‌ها نیازمند همکاری بین دولت، صنایع و مردم است تا بتوانیم به یک الگوی پایدار در مصرف انرژی برسیم.

وی در پاسخ به این پرسش که از نظر شما به عنوان یک ایده‌پرداز، حوزه انرژی و ساختمان کشور اکنون نیازمند چه رویکردها، فناوری‌ها و نوآوری هاییست؟ به تازوما گفت: حوزه انرژی و ساختمان در ایران با چالش‌هایی مانند ناترازی عرضه و تقاضای انرژی، هدررفت بالا در مصرف و کمبود استفاده از فناوری‌های نوین مواجه است. برای حل این مشکلات و حرکت به سمت پایداری، نیازمند رویکردها، فناوری‌ها و نوآوری‌های جدیدی هستیم.

به گفته رفیعی برای رفع چالش‌های حوزه انرژی و ساختمان، باید روی سه محور اصلی تمرکز کنیم؛ نخست رویکردها که شامل حرکت به سمت بهره‌وری انرژی با استانداردسازی ساختمان‌ها و کاهش هدررفت، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر مثل خورشیدی و بادی و ارتقای فرهنگ صرفه‌جویی و بهینه‌سازی مصرف است.

پلتفرم تبادل پسماند با تسهیل در بازیافت و بازچرخانی مواد از پسماند‌ها به‌عنوان منبعی برای تولید انرژی استفاده می‌کند و در عین حال هزینه‌ها و فشار بر منابع طبیعی را کاهش می‌دهد

دانشجوی مهندسی پزشکی ادامه داد: دوم فناوری‌ها؛ شامل عایق‌های حرارتی پیشرفته و پنجره‌های دوجداره، سیستم‌های مدیریت هوشمند انرژی (BEMS) و ذخیره‌سازی انرژی با باتری‌ها و استفاده از پمپ‌های حرارتی و سوم نوآوری‌ها که خود شامل پنل‌های خورشیدی شفاف و پنجره‌های تولیدکننده انرژی، مواد ساختمانی تغییرپذیر (PCM) و فناوری‌های IoT در ساختمان‌ها و ایجاد پلتفرم‌های دیجیتال برای پایش و مدیریت مصرف انرژی می‌شود و با این اقدامات می‌توان مصرف انرژی را کاهش داد، هزینه‌ها را کنترل کرد و آسیب به محیط زیست را به حداقل رساند.

وی یادآور شد: ایده پلتفرم تبادل پسماند یک رویکرد نوآورانه برای مدیریت پایدار پسماند است که نه‌ تنها به کاهش آلودگی محیط زیست کمک می‌کند؛ بلکه بهینه‌سازی مصرف انرژی را نیز ممکن می‌سازد. این پلتفرم با تسهیل در بازیافت و بازچرخانی مواد از پسماند‌ها به‌عنوان منبعی برای تولید انرژی استفاده می‌کند و در عین حال هزینه‌ها و فشار بر منابع طبیعی را کاهش می‌دهد.

مؤلفه‌های مؤثر در بهبود ناترازی انرژی کشور

رفیعی اضافه کرد؛ در حوزه انرژی ساختمان و محیط زیست، نکته‌ای که شاید کمتر به آن توجه شود، نقش آموزش عمومی و فرهنگ‌سازی است؛ اگر مردم و صنایع به اهمیت مدیریت پسماند و صرفه‌جویی انرژی آگاه شوند، نتایج بهتری حاصل می‌شود.

به گفته این ایده‌پرداز، استفاده از انرژی پسماند‌ها و ایجاد زیرساخت‌های نوآورانه مثل سیستم‌های هوشمند مدیریت پسماند، می‌تواند در بهبود ناترازی انرژی کشور مؤثر باشد.

دانشجوی دانشگاه آزاد شهرکرد خاطرنشان کرد: اگرچه در سطح جهانی و حتی در ایران پروژه‌هایی برای بازیافت و مدیریت پسماند وجود دارد؛ اما ایده پلتفرم تبادل پسماند که تبادل پسماند بین افراد و بهره‌برداری از آن برای تولید انرژی را شامل می‌‌شود، یک نوآوری جدید به شمار می‌رود. این ایده می‌تواند با توجه به افزایش آگاهی در مورد مشکلات زیست‌محیطی و انرژی، به عنوان یک مدل کسب‌وکار جدید و جذاب در داخل و خارج کشور مطرح شود؛  هرچند در سطح جهانی و حتی در ایران پروژه‌هایی برای بازیافت و مدیریت پسماند وجود دارد؛ اما ایده پلتفرم تبادل پسماند که تبادل پسماند بین افراد و بهره‌برداری از آن برای تولید انرژی را شامل می‌شود، یک نوآوری جدید به شمار می‌رود. این ایده می‌تواند با توجه به افزایش آگاهی در مورد مشکلات زیست‌محیطی و انرژی به عنوان یک مدل کسب‌وکار جدید و جذاب در داخل و خارج کشور مطرح شود.

رفیعی ابراز امیدواری کرد که ایده پلتفرم تبادل پسماند بتواند به عنوان الگویی برای ترکیب پایداری محیط زیستی و بهینه‌سازی انرژی در کشور مورد استفاده قرار گیرد.