جرم تهدید به ضرب و شتم

تهدید به ضرب و شتم به معنای ترساندن دیگری به انجام عملی نامشروع و آسیب زا در آینده است که از منظر قانون مجازات اسلامی، جرمی قابل پیگیری محسوب می شود و برای آن مجازات هایی نظیر حبس و شلاق در نظر گرفته شده است. این جرم با ایجاد رعب و وحشت، امنیت روانی افراد را به خطر می اندازد و قانون گذار برای حفاظت از این امنیت، سازوکارهای حقوقی مشخصی را تعیین کرده است.

فارغ از اینکه تهدید به صورت لفظی، کتبی، پیامکی یا حتی رفتاری باشد، می تواند تحت پیگرد قانونی قرار گیرد. درک صحیح از ابعاد قانونی این جرم، از تعریف و شرایط تحقق تا نحوه شکایت و ادله اثبات آن، برای تمامی شهروندان ضروری است. این آگاهی به قربانیان احتمالی قدرت می دهد تا حقوق خود را مطالبه کنند و از سوی دیگر، به عنوان یک عامل بازدارنده برای افراد دیگر عمل می کند تا از ارتکاب چنین عملی خودداری نمایند.

مفهوم و تعریف قانونی جرم تهدید به ضرب و شتم

در نظام حقوقی ایران، مفهوم تهدید به صورت کلی به معنای ترساندن یک شخص به انجام یک عمل بد و نامشروع در آینده است. این عمل بد و نامشروع می تواند شامل قتل، آسیب جسمی (مانند ضرب و شتم)، آسیب به حیثیت و آبرو، آسیب مالی و موارد مشابه باشد. آنچه در تعریف حقوقی تهدید اهمیت دارد، صرفاً قصد ترساندن است، نه لزوماً قصد عملی کردن آن. یعنی، حتی اگر تهدیدکننده هیچ گاه نخواهد یا نتواند تهدید خود را عملی کند، اما با هدف ایجاد ترس اقدام به تهدید نماید، جرم محقق شده است.

تهدید به ضرب و شتم، یکی از مصادیق بارز و شایع جرم تهدید محسوب می شود که هدف آن ایجاد بیم و هراس از آسیب جسمی در فرد تهدیدشونده است. این نوع تهدید می تواند اثرات روانی و اجتماعی عمیقی بر قربانی بگذارد و به همین دلیل، قوانین کیفری نگاه ویژه ای به آن دارند.

تفاوت تهدید با توهین و افترا

برای درک دقیق تر جرم تهدید، ضروری است که آن را از جرایم مشابهی مانند توهین و افترا تمییز دهیم:

• تهدید: به معنای ترساندن شخص به انجام یک عمل نامشروع در آینده است. عنصر اصلی در اینجا، وعده یک آسیب آتی است.
• توهین: به معنای به کار بردن الفاظ رکیک یا انجام حرکات موهن و تحقیرآمیز نسبت به دیگری است. توهین ناظر بر عملی است که هم اکنون در حال وقوع است و هدف آن تخفیف و تحقیر حیثیت فرد است، نه ترساندن از یک عمل آینده.
• افترا: به معنای انتساب یک جرم به دیگری است در حالی که فرد می داند آن جرم را مرتکب نشده است. افترا بر خلاف تهدید، جنبه خبری دارد و ناظر بر یک عمل گذشته است که به دروغ به کسی نسبت داده می شود و هدف آن تخریب حیثیت است.

ویژگی های اصلی جرم تهدید

جرم تهدید، به ویژه تهدید به ضرب و شتم، دارای ویژگی های خاصی است که آن را از سایر جرایم متمایز می کند:

1. جرم مطلق: به این معنا که برای تحقق جرم، نیازی به حصول نتیجه خاصی نیست. یعنی لازم نیست که فرد تهدیدشونده واقعاً بترسد یا تهدیدکننده، تهدید خود را عملی کند. صرف انجام فعل تهدید با شرایط مقرر قانونی، جرم را محقق می کند.
2. غالباً قابل گذشت: در اغلب موارد، جرم تهدید جزو جرایم قابل گذشت محسوب می شود. این بدان معناست که تعقیب کیفری متهم، منوط به شکایت شاکی خصوصی است و با گذشت شاکی، ممکن است تعقیب یا اجرای مجازات متوقف شود یا تخفیف یابد.
3. جرم آنی: جرم تهدید، به محض بیان یا انجام عمل تهدید محقق می شود و نیازی به استمرار ندارد.

ماده 669 قانون مجازات اسلامی: رکن اصلی جرم تهدید به ضرب و شتم

مبنای قانونی جرم تهدید به ضرب و شتم در حقوق کیفری ایران، ماده 669 کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده) است. این ماده به صراحت به جرم تهدید و مصادیق آن اشاره کرده و برای مرتکبان آن مجازات تعیین نموده است. متن کامل ماده 669 بیان می دارد:

هرگاه کسی دیگری را به هر نحو تهدید به قتل یا ضررهای نفسی یا شرفی یا مالی و یا به افشای سری نسبت به خود یا بستگان او نماید، اعم از اینکه به این واسطه تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را نموده یا ننموده باشد، به مجازات شلاق تا هفتاد و چهار ضربه یا حبس از دو ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.

توضیح این ماده به ما کمک می کند تا ابعاد جرم تهدید به ضرب و شتم را بهتر دریابیم. عبارت به هر نحو نشان می دهد که وسیله تهدید در تحقق جرم اهمیت ندارد. بنابراین، تهدید می تواند لفظی (مانند فحاشی یا فریاد کشیدن)، کتبی (مانند نامه یا دست نوشته)، پیامکی (از طریق موبایل)، در فضای مجازی (در شبکه های اجتماعی) یا حتی رفتاری (مانند نشان دادن چاقو، مشت گره کرده یا تعقیب کردن) باشد. مهم این است که عمل انجام شده، حامل پیام تهدید باشد.

تفسیر ضررهای نفسی و ارتباط آن با تهدید به ضرب و شتم

یکی از مهم ترین عبارات در ماده 669، ضررهای نفسی است که به صورت مستقیم با جرم تهدید به ضرب و شتم ارتباط دارد. ضررهای نفسی به معنای آسیب هایی است که به جان، جسم و سلامت روانی فرد وارد می شود. این آسیب ها شامل موارد زیر است:

• تهدید به قتل: واضح ترین مصداق ضرر نفسی.
• تهدید به ضرب و جرح: شامل تهدید به کتک زدن، ایجاد جراحت، شکستن عضو، یا هر نوع آسیب فیزیکی به بدن. این مورد، دقیقاً همان چیزی است که به عنوان جرم تهدید به ضرب و شتم شناخته می شود.
• تهدید به بیماری یا آسیب های روانی: هر نوع عملی که قصد ایجاد اختلال در سلامت روحی یا بیماری جسمی را داشته باشد.

بنابراین، زمانی که فردی، دیگری را تهدید می کند که او را خواهد زد، کتک خواهد زد یا به او آسیب فیزیکی وارد خواهد کرد، این عمل تحت شمول عنوان تهدید به ضررهای نفسی قرار گرفته و مشمول مجازات ماده 669 قانون مجازات اسلامی خواهد بود.

عناصر سه گانه تشکیل دهنده جرم تهدید به ضرب و شتم

مانند هر جرم دیگری، جرم تهدید به ضرب و شتم نیز برای تحقق نیازمند وجود سه عنصر اصلی است:

عنصر قانونی: ماده 669 قانون مجازات اسلامی

عنصر قانونی جرم تهدید به ضرب و شتم، همان ماده 669 کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی است. این ماده به طور صریح و روشن، عمل تهدید به ضررهای نفسی (از جمله ضرب و شتم) را جرم انگاری کرده و برای آن مجازات تعیین نموده است. وجود این ماده، مبنای مشروعیت برای تعقیب، محاکمه و مجازات تهدیدکنندگان را فراهم می آورد.

عنصر مادی: انجام عمل تهدید

عنصر مادی جرم تهدید به ضرب و شتم، عبارت است از هرگونه فعل یا ترک فعلی که به قصد ترساندن دیگری نسبت به انجام یک عمل نامشروع در آینده صورت گیرد. این عنصر دارای چند جزء است:

• نوع عمل: عمل تهدید می تواند به اشکال مختلفی صورت پذیرد:
  • لفظی: استفاده از کلمات و جملات تهدیدآمیز.
  • کتبی: ارسال نامه، یادداشت، یا پیام های نوشتاری.
  • پیامکی و مجازی: ارسال پیامک، ایمیل، انتشار پست یا پیام در شبکه های اجتماعی.
  • رفتاری/اشاره ای: انجام حرکاتی مانند نشان دادن چاقو یا اسلحه، مشت گره کرده، تعقیب کردن فرد یا ایستادن در مقابل خانه او به شکلی که نشان دهنده قصد آسیب رساندن باشد.
• اهمیت نرسیدن به نتیجه: برای تحقق جرم تهدید به ضرب و شتم، نیازی نیست که تهدیدکننده، تهدید خود را عملی کند. به عبارت دیگر، صرف بیان تهدید (با شرایط لازم)، حتی اگر هرگز به ضرب و شتم منجر نشود، جرم را محقق می سازد.

عنصر معنوی: قصد و نیت تهدیدکننده

عنصر معنوی یا روانی جرم تهدید به ضرب و شتم، به قصد و نیت تهدیدکننده بازمی گردد. این عنصر نیز از دو جزء تشکیل شده است:

• سوء نیت عام: به معنای قصد آگاهانه و عامدانه تهدیدکننده برای ترساندن دیگری است. یعنی فرد باید با علم و آگاهی نسبت به غیرقانونی بودن عمل و با اراده آزاد خود اقدام به تهدید کند.
• عدم نیاز به قصد عملی کردن تهدید: بر خلاف بسیاری از جرایم که نیاز به قصد ارتکاب فعل اصلی دارند، در جرم تهدید، نیازی نیست که تهدیدکننده واقعاً قصد عملی کردن ضرب و شتم را داشته باشد. تنها قصد او برای ایجاد ترس و وحشت در مخاطب کافی است تا عنصر معنوی جرم محقق شود.

شرایط تحقق جرم تهدید به ضرب و شتم و ابهامات رایج

برای اینکه یک عمل، جرم تهدید به ضرب و شتم محسوب شود و قابلیت پیگیری قضایی داشته باشد، علاوه بر وجود عناصر سه گانه، باید شرایط خاصی نیز در آن رعایت شود. این شرایط به قضات کمک می کند تا مرز بین یک شوخی یا لاف زنی ساده را از یک تهدید جدی و قابل پیگرد قانونی تشخیص دهند.

نامشروع بودن عمل مورد تهدید

یکی از مهم ترین شرایط، نامشروع بودن عملی است که فرد به آن تهدید می شود. عمل مورد تهدید (در اینجا ضرب و شتم) باید از نظر قانونی، غیرقانونی و ممنوع باشد. به عنوان مثال، اگر کسی دیگری را تهدید کند که او را از یک فعالیت قانونی محروم خواهد کرد، این تهدید، مجرمانه تلقی نمی شود. اما تهدید به آسیب رساندن به جسم فرد، قطعاً عملی نامشروع و غیرقانونی است.

جدیت و احتمالی بودن تهدید

تهدید باید آنقدر جدی و محتمل الوقوع باشد که از نظر عرفی، بیم و هراس از تحقق آن وجود داشته باشد. این به معنای آن است که:

• جدی بودن تهدید: صرف یک رجزخوانی یا شوخی ساده که در شرایط خاصی بیان شده و جنبه جدی ندارد، تهدید مجرمانه محسوب نمی شود. قاضی با توجه به اوضاع و احوال، شخصیت طرفین، و نحوه بیان تهدید، جدی بودن آن را ارزیابی می کند.
• محتمل الوقوع بودن: تهدید باید به گونه ای باشد که از نظر یک فرد متعارف، امکان تحقق آن وجود داشته باشد. اگر تهدید به انجام عملی باشد که آشکارا غیرممکن است (مانند تهدید به پرتاب به خورشید)، معمولاً جرم تلقی نمی شود.
• تناسب بین تهدیدکننده و تهدیدشونده: باید این احتمال وجود داشته باشد که تهدیدکننده بتواند تهدید خود را عملی کند یا شرایط برای انجام آن فراهم باشد. مثلاً، تهدید یک فرد قوی جثه توسط یک فرد ضعیف جثه که فاقد هرگونه سلاح یا وسیله خاصی است، ممکن است از نظر عرفی جدی تلقی نشود، مگر آنکه با ابزارهای دیگری (مانند سلاح) همراه باشد.

تهدید نسبت به آینده

همانطور که قبلاً اشاره شد، عمل مجرمانه مورد تهدید (ضرب و شتم) باید قرار باشد در آینده انجام شود، نه حال یا گذشته. اگر فردی بگوید همین الان تو را خواهم زد، این ممکن است به جرم شروع به ضرب و جرح یا توهین منجر شود، اما در مفهوم دقیق تهدید به ضرب و شتم که وعده آسیب در آینده است، قرار نمی گیرد.

مؤثر بودن تهدید

برای تحقق جرم تهدید به ضرب و شتم، لازم نیست که فرد تهدیدشونده واقعاً بترسد. همین که تهدید، از توانایی ایجاد ترس در یک فرد متعارف برخوردار باشد، کافی است. بنابراین، اگر فرد تهدیدشونده به دلیل شجاعت یا بی تفاوتی نترسد، باز هم جرم تهدید محقق شده است، زیرا ملاک، پتانسیل تهدید برای ایجاد ترس است، نه نتیجه قطعی آن.

تفاوت های کلیدی بین تهدید به ضرب و شتم و جرم ضرب و شتم (فیزیکی)

یکی از ابهامات رایج در مباحث حقوقی، عدم تشخیص صحیح بین جرم تهدید به ضرب و شتم و جرم ضرب و شتم (فیزیکی) است. این دو جرم، هرچند به ظاهر مرتبط به نظر می رسند، اما از نظر قانونی و ماهیت کاملاً متفاوت هستند و مجازات های جداگانه ای دارند.

ویژگی	جرم تهدید به ضرب و شتم	جرم ضرب و شتم (فیزیکی)
ماهیت عمل	وعده یا اعلام قصد انجام عمل خشونت آمیز در آینده. فعل فیزیکی آسیب رسان رخ نداده است.	انجام فعل فیزیکی خشونت آمیز و ایراد آسیب به جسم دیگری (مانند کتک زدن، مشت زدن).
زمان وقوع	تهدید ناظر بر عملی در آینده است.	عمل خشونت آمیز در حال یا گذشته نزدیک رخ داده است.
اثر بر قربانی	ایجاد ترس و اضطراب روانی، به خطر افتادن امنیت روانی.	ایراد آسیب جسمی، درد فیزیکی، و ممکن است همراه با آسیب روانی باشد.
ماده قانونی اصلی	ماده 669 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات).	مواد مختلفی از قانون مجازات اسلامی، مانند مواد 614، 615 و … (بسته به نوع و شدت جراحت).
مجازات	شلاق تا 74 ضربه یا حبس از یک ماه تا یک سال (با اصلاحات قانون کاهش حبس).	دیه (در صورت مطالبه) و حبس یا شلاق (در صورت جرح عمدی و آسیب). مجازات ها بسته به نوع جراحت و عمدی/غیرعمدی بودن متفاوت است.
قابل گذشت بودن	غالباً قابل گذشت است.	بسته به نوع و شدت جراحت، برخی موارد قابل گذشت و برخی غیرقابل گذشت هستند.

همانطور که در جدول مشاهده می شود، اصلی ترین تفاوت در این است که در تهدید به ضرب و شتم، هنوز آسیبی به جسم وارد نشده و فقط وعده آن داده شده است، در حالی که در جرم ضرب و شتم، فعل فیزیکی خشونت آمیز عملاً انجام شده و منجر به آسیب فیزیکی شده است. این تفاوت ماهیتی، پیامدهای حقوقی متفاوتی در پی دارد. امکان دارد فردی ابتدا تهدید به ضرب و شتم کند و سپس اقدام به ضرب و شتم فیزیکی نیز بنماید. در این صورت، شاکی می تواند به طور مستقل هم بابت جرم تهدید و هم بابت جرم ضرب و جرح شکایت کند و هر دو عمل دارای مجازات جداگانه خواهند بود.

مجازات قانونی جرم تهدید به ضرب و شتم

مجازات جرم تهدید به ضرب و شتم به طور صریح در ماده 669 قانون مجازات اسلامی (کتاب پنجم-تعزیرات) تعیین شده است. این ماده در اصل مجازات شلاق تا 74 ضربه یا حبس از دو ماه تا دو سال را پیش بینی کرده بود. اما با تصویب «قانون کاهش مجازات حبس تعزیری» در سال 1399، میزان حبس بسیاری از جرایم تعزیری، از جمله جرم تهدید، کاهش یافته است.

مجازات اصلی طبق ماده 669 قانون مجازات اسلامی

بر اساس ماده 669 قانون مجازات اسلامی و با اعمال قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، مجازات جرم تهدید به ضرب و شتم به شرح زیر است:

1. شلاق تا 74 ضربه تعزیری: این میزان شلاق تعزیری است که توسط قاضی با توجه به اوضاع و احوال پرونده و شخصیت متهم تعیین می شود.
2. حبس تعزیری از یک ماه تا یک سال: این بخش از مجازات حبس که با اعمال قانون کاهش مجازات حبس تعزیری به نصف تقلیل یافته است. پیش از این، حداقل حبس دو ماه و حداکثر دو سال بود.

نکته مهم در این ماده، استفاده از کلمه یا بین دو مجازات شلاق و حبس است. این بدان معناست که قاضی دادگاه، با بررسی دقیق پرونده، وضعیت متهم، و اوضاع و احوال وقوع جرم، یکی از این دو مجازات (یا شلاق یا حبس) را برای مجرم تعیین می کند. قاضی در انتخاب نوع و میزان مجازات از آزادی عمل نسبی برخوردار است تا عدالت را به بهترین شکل اجرا نماید. مجازات های تعزیری، بر خلاف مجازات های حدی و قصاص که ثابت و غیرقابل تغییر هستند، می توانند با صلاحدید قاضی و شرایط خاص تغییر یابند یا تخفیف داده شوند.

قابل گذشت بودن جرم تهدید به ضرب و شتم

یکی از جنبه های کلیدی در مورد جرم تهدید به ضرب و شتم، ماهیت آن از نظر قابل گذشت بودن است. جرم تهدید به ضرب و شتم جزو جرایم قابل گذشت محسوب می شود. این به این معناست که:

• شروع تعقیب منوط به شکایت: مراجع قضایی تنها در صورتی می توانند به این جرم رسیدگی کنند که شاکی خصوصی (فرد تهدیدشونده) شکایتی را مطرح کرده باشد.
• توقف تعقیب با گذشت شاکی: اگر در هر مرحله ای از رسیدگی (چه در دادسرا و چه در دادگاه)، شاکی خصوصی از شکایت خود صرف نظر کرده و گذشت کند، تعقیب کیفری متهم متوقف می شود و پرونده مختومه خواهد شد.
• تأثیر بر مجازات: در صورتی که حکم صادر شده و در حال اجرا باشد و شاکی گذشت کند، اجرای مجازات متوقف می شود. همچنین، گذشت شاکی می تواند یکی از دلایل مهم برای تخفیف مجازات توسط قاضی باشد.

این ویژگی قابل گذشت بودن به طرفین این امکان را می دهد که در صورت تمایل و رفع کدورت ها، موضوع را خارج از فرآیند قضایی حل و فصل کرده و به صلح و سازش برسند.

اشکال مختلف تهدید به ضرب و شتم و نحوه مواجهه با آن ها

تهدید به ضرب و شتم می تواند به طرق و اشکال مختلفی صورت پذیرد که هر کدام ویژگی های خاص خود را در اثبات و پیگیری قانونی دارند. شناخت این اشکال و نحوه جمع آوری مدارک مربوط به آن ها، گام مهمی در احقاق حق به شمار می رود.

تهدید لفظی

تهدید لفظی شایع ترین نوع تهدید است که در آن فرد با استفاده از کلمات و جملات، دیگری را به ضرب و شتم در آینده می ترساند. اثبات این نوع تهدید می تواند چالش برانگیز باشد، اما با استفاده از ادله زیر امکان پذیر است:

• شهادت شهود: حضور افرادی که تهدید لفظی را شنیده اند، مهم ترین مدرک است. شهادت حداقل دو شاهد عادل می تواند نقش تعیین کننده ای در اثبات جرم داشته باشد.
• ضبط صدا: اگر فرد تهدیدشونده بتواند مکالمه تهدیدآمیز را ضبط کند (به شرط رعایت قوانین مربوط به ضبط مکالمات و اعتبار آن به عنوان مدرک)، این فایل صوتی می تواند به عنوان یک قرینه قوی برای علم قاضی مورد استفاده قرار گیرد.
• اقرار متهم: اگر تهدیدکننده خود به تهدید لفظی اقرار کند، جرم اثبات می شود.

تهدید پیامکی، شبکه های اجتماعی و مجازی

با گسترش فناوری و ارتباطات دیجیتال، تهدید از طریق پیامک، ایمیل، واتساپ، تلگرام، اینستاگرام و سایر شبکه های اجتماعی بسیار رایج شده است. این نوع تهدید به دلیل ماهیت کتبی و قابل ذخیره سازی بودن، می تواند ادله محکمی برای اثبات جرم فراهم کند.

• نگهداری اسکرین شات ها و پیام ها: تمامی پیام های تهدیدآمیز، چت ها، پست ها و کامنت ها باید به دقت اسکرین شات گرفته شده و ذخیره شوند.
• فایل های صوتی و تصویری: در صورت وجود تماس های صوتی یا تصویری تهدیدآمیز، باید آن ها را ضبط و نگهداری کرد.
• گزارش پلیس فتا: در بسیاری از موارد تهدید در فضای مجازی، مراجعه به پلیس فتا برای ثبت شکایت و درخواست ردیابی و مستندسازی اطلاعات لازم است. پلیس فتا می تواند مدارک دیجیتال را به صورت معتبر جمع آوری و به دادگاه ارائه دهد.

تهدید عملی (غیرلفظی)

تهدید عملی زمانی رخ می دهد که فرد بدون استفاده از کلمات، با انجام حرکات یا اعمالی خاص، دیگری را به ضرب و شتم می ترساند. مثال هایی از تهدید عملی عبارتند از:

• نشان دادن اسلحه، چاقو یا ابزار ضرب و جرح به قصد ترساندن.
• حرکات فیزیکی مانند مشت گره کرده، حرکت دست به نشانه بریدن گلو، یا تقلید حرکت ضرب و شتم.
• تعقیب کردن فرد، ایستادن در مقابل خانه یا محل کار او به شکلی که ایجاد رعب و وحشت کند.

اثبات تهدید عملی نیز عمدتاً از طریق شهادت شهود، فیلم و عکس (در صورت وجود) و گزارش نیروی انتظامی صورت می گیرد.

تهدید همراه با اجبار (ماده 668 قانون مجازات اسلامی)

علاوه بر ماده 669، ماده 668 قانون مجازات اسلامی نیز به حالتی خاص از تهدید می پردازد که در آن هدف از تهدید، اجبار دیگری به انجام فعلی خاص است، مانند گرفتن مال، سند یا امضا. متن ماده 668 مقرر می دارد:

هر کس با جبر و قهر یا با اکراه و تهدید دیگری را ملزم به دادن نوشته یا سند یا امضا و یا مهر نماید و یا سندی و نوشته ای که متعلق به او یا سپرده به او می باشد را از وی بگیرد، به حبس از سه ماه تا دو سال و تا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد.

تفاوت های اصلی ماده 668 با ماده 669 در این است:

1. نتیجه گرا بودن جرم: جرم در ماده 668 یک «جرم مقید به نتیجه» است. یعنی برای تحقق جرم، حتماً باید نتیجه مورد نظر تهدیدکننده (مانند گرفتن سند یا امضا) محقق شود. در حالی که ماده 669 «جرم مطلق» است و صرف تهدید کافی است.
2. مجازات: در ماده 668، مجازات شامل هر دو مورد حبس (که با قانون کاهش حبس تعزیری به 45 روز تا یک سال تقلیل یافته) و 74 ضربه شلاق است. یعنی قاضی هر دو مجازات را اعمال می کند (به دلیل استفاده از حرف و). در ماده 669، قاضی یکی از دو مجازات (شلاق یا حبس) را انتخاب می نماید.

بنابراین، اگر تهدید به ضرب و شتم با هدف اجبار فرد به دادن مال یا سند باشد، مجازات آن شدیدتر و شامل هر دو مورد حبس و شلاق خواهد بود.

گام های عملی برای شکایت از جرم تهدید به ضرب و شتم

برای افرادی که مورد تهدید به ضرب و شتم قرار می گیرند، آگاهی از مراحل قانونی شکایت و پیگیری پرونده از اهمیت بالایی برخوردار است. پیگیری صحیح و مستندسازی دقیق، شانس موفقیت در پرونده را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد.

جمع آوری و مستندسازی ادله

اولین و حیاتی ترین گام، جمع آوری هرگونه مدرک و شاهدی است که می تواند ادعای شما را اثبات کند. بدون مدرک کافی، پیگیری قضایی بسیار دشوار خواهد بود. این مستندات می تواند شامل موارد زیر باشد:

• پیامک ها، پیام های شبکه های اجتماعی و ایمیل ها: از تمامی پیام های تهدیدآمیز اسکرین شات بگیرید و آن ها را در مکانی امن ذخیره کنید.
• تماس های ضبط شده: اگر مکالمه ای با محتوای تهدیدآمیز ضبط کرده اید، آن را نگهداری کنید.
• شهادت شهود: اگر کسانی شاهد تهدید بوده اند، اطلاعات تماس آن ها را یادداشت کرده و از آن ها بخواهید در صورت لزوم شهادت دهند.
• فیلم و عکس: در صورتی که فیلم یا عکسی از صحنه تهدید یا رفتارهای تهدیدآمیز دارید، آن را حفظ کنید.
• گزارشات پزشکی قانونی یا انتظامی: اگر تهدید با آسیب فیزیکی هرچند جزئی همراه بوده و منجر به مراجعه به پزشک یا نیروی انتظامی شده، گزارشات مربوطه را ضمیمه کنید.

مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و تنظیم شکوائیه

پس از جمع آوری مدارک، مرحله بعدی مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. این دفاتر مسئول ثبت شکوائیه ها و ارسال آن ها به دادسرای مربوطه هستند. در این مرحله، باید یک شکوائیه دقیق و مستند تنظیم کنید:

• ذکر دقیق واقعه: شرح کاملی از آنچه اتفاق افتاده است، شامل زمان، مکان، نحوه تهدید و کلمات یا اعمال انجام شده.
• نام و مشخصات طرفین: ذکر دقیق نام و مشخصات کامل تهدیدکننده و تهدیدشونده.
• ارجاع به ماده قانونی: در صورت اطلاع، به ماده 669 قانون مجازات اسلامی یا در صورت وجود اجبار، به ماده 668 اشاره کنید.
• معرفی ادله: تمامی مدارک و مستندات جمع آوری شده را ضمیمه شکوائیه کرده و به آن ها ارجاع دهید.

پس از ثبت شکوائیه، پرونده به دادسرای صالح ارسال می شود تا تحقیقات اولیه آغاز گردد.

سیر پرونده در دادسرا و دادگاه

روند رسیدگی به پرونده تهدید به ضرب و شتم معمولاً به شرح زیر است:

1. دادسرای عمومی و انقلاب: در دادسرا، دادیار یا بازپرس به بررسی شکوائیه و ادله می پردازد. اظهارات شاکی و شهود احتمالی اخذ شده و در صورت لزوم، متهم نیز احضار می شود. هدف دادسرا این است که مشخص کند آیا دلایل کافی برای انتساب جرم به متهم وجود دارد یا خیر.
2. صدور قرار: اگر دلایل کافی وجود داشته باشد، قرار جلب به دادرسی یا کیفرخواست صادر و پرونده به دادگاه ارسال می شود. در غیر این صورت، قرار منع تعقیب صادر می گردد.
3. دادگاه کیفری 2: پرونده های مربوط به جرم تهدید در صلاحیت دادگاه کیفری 2 است. قاضی دادگاه با بررسی مجدد شواهد، اظهارات طرفین و دفاعیات متهم، حکم نهایی را صادر می کند.
4. مراحل تجدیدنظر: اگر هر یک از طرفین به حکم صادره اعتراض داشته باشند، می توانند در مهلت قانونی (معمولاً 20 روز) درخواست تجدیدنظرخواهی کنند.

نقش و اهمیت مشاوره و وکالت وکیل متخصص کیفری

فرآیند حقوقی پیگیری جرم تهدید، به ویژه با توجه به ظرایف قانونی و نیاز به مستندسازی دقیق، می تواند پیچیده باشد. در اینجا، نقش یک وکیل متخصص کیفری بسیار پررنگ است:

• وکیل می تواند در جمع آوری صحیح و قانونی ادله به شما کمک کند.
• در تنظیم شکوائیه، نگارش حقوقی و ارجاع به مواد قانونی دقیق، نقش حیاتی ایفا می کند.
• در مراحل دادسرا و دادگاه، از حقوق شما دفاع کرده و نکات قانونی را به قاضی یادآور می شود.
• در صورت نیاز به مصالحه، می تواند به عنوان واسطه عمل کرده و بهترین نتیجه را برای شما رقم بزند.

مشاوره با وکیل، به خصوص در مراحل اولیه، می تواند از اتلاف وقت، هزینه و تضییع حقوق شما جلوگیری کند.

ادله اثبات جرم تهدید به ضرب و شتم در دادگاه

اثبات جرم تهدید به ضرب و شتم در دادگاه، مانند هر جرم دیگری، نیازمند ارائه ادله معتبر و قانونی است. قانون گذار در ماده 194 قانون مجازات اسلامی، ادله اثبات دعوی در امور کیفری را اقرار، شهادت، قسامه و سوگند در موارد مقرر قانونی و علم قاضی معرفی کرده است. در خصوص جرم تهدید، عمده ترین ادله ای که مورد استفاده قرار می گیرد، عبارتند از:

اقرار متهم

اقرار به معنای اعتراف متهم به ارتکاب جرم است. اگر فردی که متهم به تهدید به ضرب و شتم است، نزد مقام قضایی (دادیار، بازپرس یا قاضی دادگاه) به صراحت و با اختیار کامل اقرار کند که دیگری را تهدید کرده است، این اقرار از قوی ترین ادله اثبات جرم محسوب می شود. اقرار باید صریح، منجز و بدون ابهام باشد.

شهادت شهود

شهادت شهود، یکی دیگر از ادله مهم در اثبات جرم تهدید است. اگر یک یا چند نفر به صورت مستقیم شاهد وقوع تهدید به ضرب و شتم بوده اند (یعنی تهدید لفظی را شنیده یا تهدید عملی را دیده اند)، می توانند در دادگاه شهادت دهند. شرایط شهادت شهود در قانون مجازات اسلامی ذکر شده است، از جمله:

• تعداد شهود: در جرایم تعزیری مانند تهدید، شهادت حداقل دو مرد عادل یا یک مرد عادل و دو زن عادل یا در برخی موارد شهادت چهار زن عادل نیز می تواند کافی باشد.
• عدالت شهود: شاهد باید از صفات عدالت (صداقت، عدم سوء سابقه، عدم ارتکاب گناهان کبیره) برخوردار باشد.
• دیدن یا شنیدن مستقیم واقعه: شهود باید واقعه تهدید را به طور مستقیم و با حواس خود درک کرده باشند.

قاضی اعتبار شهادت شهود را با توجه به هماهنگی اظهارات، عدم وجود انگیزه کذب و سایر قرائن و امارات موجود در پرونده ارزیابی می کند.

علم قاضی

علم قاضی به معنای یقین و اطمینان وجدانی قاضی نسبت به وقوع جرم و انتساب آن به متهم است که از طریق بررسی شواهد، قرائن و مدارک موجود در پرونده حاصل می شود. این علم می تواند از مجموعه ای از اطلاعات و مستندات به دست آید که به تنهایی شاید دلیل قاطع نباشند، اما در کنار هم، برای قاضی ایجاد اطمینان می کنند. مواردی که می توانند به علم قاضی کمک کنند عبارتند از:

• پیامک ها و چت های تهدیدآمیز: اسکرین شات ها، محتوای پیامک ها و چت ها در شبکه های اجتماعی.
• فایل های صوتی و فیلم: صدای ضبط شده از مکالمات تهدیدآمیز، فیلم هایی که تهدید عملی را نشان می دهند. اگرچه ضبط صدا بدون اجازه طرف مقابل ممکن است در ابتدا قانونی نباشد، اما قاضی می تواند آن را به عنوان قرینه در کنار سایر شواهد بررسی کند.
• گزارشات نیروی انتظامی: گزارشات پلیس، به ویژه پلیس فتا در مورد تهدیدات مجازی.
• تحقیقات محلی: در مواردی که نیاز به بررسی شرایط و محیط وقوع تهدید باشد.
• کارشناسی: در مواردی که نیاز به تأیید اصالت مدارک دیجیتال یا شناسایی صدا باشد.

نحوه ارائه شواهد دیجیتال به عنوان مدرک معتبر در دادگاه بسیار مهم است. بهتر است این شواهد از طریق روش های رسمی (مانند ثبت در دفاتر خدمات قضایی یا گزارش به پلیس فتا) مستند شوند تا اصالت و اعتبار آن ها مورد تأیید قرار گیرد و از دستکاری احتمالی جلوگیری شود.

اثبات جرم تهدید به ضرب و شتم بر پایه سه رکن اساسی اقرار متهم، شهادت شهود و علم قاضی استوار است. جمع آوری دقیق شواهد و همکاری با مراجع قضایی، کلید احقاق حقوق تهدیدشوندگان است و در این مسیر، نقش وکیل متخصص می تواند بسیار کارگشا باشد.

نتیجه گیری

جرم تهدید به ضرب و شتم، پدیده ای شایع با ابعاد حقوقی پیچیده است که در قانون مجازات اسلامی جمهوری اسلامی ایران، به طور خاص در ماده 669 مورد جرم انگاری قرار گرفته است. این جرم، صرف نظر از نوع ابزار تهدید (لفظی، پیامکی، رفتاری یا مجازی)، امنیت روانی و جسمانی افراد را هدف قرار می دهد و از این رو، قانون گذار مجازات هایی نظیر حبس و شلاق را برای مرتکبین آن پیش بینی کرده است. درک مفهوم قانونی تهدید، تفاوت آن با توهین و افترا، و همچنین شناخت شرایط و عناصر تشکیل دهنده این جرم، برای تمامی شهروندان از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

بر اساس قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، مجازات حبس این جرم تعدیل یافته و اختیار قاضی در تعیین نوع و میزان مجازات (شلاق یا حبس) با توجه به شرایط پرونده، حائز اهمیت است. همچنین، قابل گذشت بودن این جرم، امکان مصالحه و سازش را برای طرفین فراهم می آورد. جمع آوری مستندات و ادله محکمه پسند، از جمله پیامک ها، شهادت شهود، و فایل های صوتی و تصویری، در اثبات جرم نقش کلیدی دارد و همکاری با مراجع قضایی از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، مسیر قانونی پیگیری شکایت را هموار می سازد.

در نهایت، سکوت در برابر تهدید نه تنها به فرد قربانی کمکی نمی کند، بلکه ممکن است زمینه را برای تکرار یا تشدید اینگونه رفتارها فراهم آورد. بنابراین، توصیه می شود در صورت مواجهه با جرم تهدید به ضرب و شتم، ضمن حفظ آرامش و جمع آوری دقیق مستندات، در اسرع وقت با یک وکیل متخصص کیفری مشورت شود. این اقدام نه تنها به احقاق حقوق فردی کمک می کند، بلکه به تقویت حاکمیت قانون و ایجاد امنیت اجتماعی پایدار نیز یاری می رساند.